Илъэс зэкIэлъыкIохэм кIэлэегъэджэ сэнэхьатым епхыгъэ зэнэкъокъу зэ­фэшъхьафхэм текIоныгъэ е хагъэунэфыкIырэ чIыпIэхэр къащыдэзы­хыгъэхэр зыхэлэжьэрэ я Xlll-рэ шъолъыр фестиваль мы мафэхэм республикэм щыкIуагъ. Шъолъыр 14-мэ къарыкIыгъэ кIэлэегъэджи 150-рэ ащ хэлэжьагъ. Куп 24-у гощыгъэхэу ахэм Iоф ашIагъ.

МэфиплIым кIэлэегъаджэхэм яшIэныгъэхэм зыщахагъэхъон, зыщызэдэгущыIэнхэ, ягухэлъхэр къызщыраIотыкIынхэ алъэкIыщт Iофтхьабзэхэр афызэхащагъэх, спикерхэм зыщядэ­Iущтхэ сыхьатхэри фестивалым къы­дыхэлъытэгъагъэх.
Гъэсэныгъэм ипэрытхэм я Урысые клубэу «Илъэсым икIэлэегъадж» зыфиIорэм ишъолъыр организацие, АР-м гъэсэныгъэмрэ шIэныгъэмрэкIэ и Министерствэ ыкIи гъэсэныгъэм иIофышIэхэм я Урысые профсоюз ишъолъыр къутамэ Iофтхьабзэм кIэщакIо фэхъугъэх.
Сэнэхьат IэпэIэсэныгъэм хэгъэхъо­гъэнымкIэ Адыгэ республикэ институтым ипащэ игуадзэу, шъолъыр клубым ипащэу КIэсэбэжъ Людмилэ къызэриIуагъэмкIэ, 2013-рэ илъэсым къыщегъэжьагъэу фестивалыр респуб­ликэм щызэхащэ. Апэрэ илъэсхэм Адыгеим щыщ кIэлэегъаджэхэр арымэ хэлажьэщтыгъэхэр, аужырэ илъэси 7-м шъолъыр зэфэшъхьафхэм къарыкIыхэрэр къекIуалIэх.
— КIэлэегъаджэм ишIэныгъэ­хэм ренэу ахигъэхъон фае. Гъэсэныгъэм исистемэ зэхъо­кIыныгъэу фэхъухэрэр къыдэтлъытэхэзэ, анахь мэхьанэ зиIэ лъэныкъохэр пэшIорыгъэшъэу тэгъэнафэх. Iофтхьабзэм къекIуалIэхэрэм яуахътэ шIуагъэ пылъэу агъэкIоныр, яшIэныгъэхэмкIэ, яIэпэIэсэны­гъэкIэ зэдэгощэнхэр ары пшъэ­рылъ шъхьаIэу зыфэдгъэуцужьырэр, — еIо КIэсэбэжъ Людмилэ.
Фестивалым хэлэжьагъэхэр Ленинград, Москва, Саратов, Брянскэ, Самарскэ хэкухэм, Къэрэщэе-Щэрджэс Республикэм, Ямало-Ненецкэ автоном хэкум къарыкIыгъэх. Геническэ районым илIыкIохэри мыгъэ ятIонэрэу къэкIох.
Программэм къыдыхэлъытагъэу гъэсэныгъэм илъэныкъо зэфэшъхьафхэм кIэлэегъэджэ пэрытхэр анэсыгъэх. «Гухэлъ» зыфиIорэ рубрикэмкIэ апэрэ мафэр аублагъ. Ставропольскэ краим и Губернатор иIэпыIэгъоу Е.П. Бушка «В прицеле — дети России» зыфиIорэ темэмкIэ гущыIэгъу кIэлэегъаджэхэм къафэхъугъ. КъыткIэхъухьэрэ лIэужхэм ядунэееплъыкIэ зэблахъуным пае бзэджа­шIэхэм социальнэ хъытыухэр къызфагъэфедэзэ гущыIэгъу къафэхъух. Гъогу пхэнджым техьанэу ежьэгъэ ныбжьыкIэр пэшIорыгъэшъэу кIэлэегъа­джэм къыхигъэщышъун, гумэкIыгъор дигъэзыжьын зэрэфаем, ащкIэ нахь зишIуагъэ къэкIон ылъэкIыщт лъэныкъо­хэм къатегущыIагъ.
Урысые зэнэкъокъоу «Илъэсым икIэ­лэегъадж» зыфиIорэм илъэс зэфэшъхьафхэм хагъэунэфыкIырэ чIыпIэхэр къыщыдэзыхыгъэхэм гущыIэр аратыгъ. КIэлэегъаджэхэм яIофшIэн нахь гъэшIэгъонэу зэрэзэхащэн алъэкIыщтыр, уро­кым ыкупкI къипIотыкIын зэрэфаер ахэм къаIотагъ. Илъэс зэкIэлъыкIохэм текIоныгъэ къыдэзыхыгъэ кIэлэегъаджэри фестивалым хэлэжьагъ, пэIудзыгъэ шIыкIэм тетэу гущыIэгъу къафэхъугъ.
Мыгъэ кIэу къыхагъэхьагъэхэм ащыщ джэгукIэу «Авоська: авось, пригодится!» зыцIэр. «Ебгъэджэнхэу зыгъас» зыфиIорэ лъэныкъом сурэтхэр къызфагъэфедэхэзэ нэгъэупIэпIэгъум купкIыр къызэрипIотыкIыщтыр къарагъэлъэгъугъ.
— Анахь агу рихьыгъэхэм ащыщ джэгукIэу «Что? Где? Когда?» зыфиIорэр, зэхэгущыIэжьхэзэ яшIэныгъэхэр къагъэлъэгъуа­гъэх. Мафэ къэс пчыхьэрэ тызэрэугъоищтыгъ, кIэлэегъа­джэхэм сэнаущыгъэу ахэлъыр нэрылъэгъу тфэхъугъ, мастер-класс къодыеу щымытэу, сэмэркъэу шIыкIэм тетэу яIоф­шIэн щыщ пычыгъохэр къагъэ­лъэгъуагъэх. Орэдхэр къаIуагъэх, къэшъуагъэх. Херсон хэкум ыкIи Къэрэщэе-Щэрджэс Рес­публикэм къарыкIыгъэхэм гъэшIэгъонэу зыкъызэрагъэлъэгъуагъэм осэ ин фэтшIыгъ, — еIо КIэсэбэжъ Людмилэ.
КIэлэегъэджэ пэрытхэр республикэм ичIыпIэ дахэхэми ащагъэх, зекIо зэфэшъхьафхэр афызэхащагъ. Адыгэ шхынхэм нэIуасэ афашIыгъэх, ахэмкIэ ахьа­кIагъэх, тарихъэу апылъыр къафаIотагъ. Фестивалым хэлажьэхэрэм ащыщхэм гущыIэгъу тафэхъугъ.
Ставрополь къикIыгъэ Ирина Тереминар апэрэу мыщ хэлажьэ. ГъэрекIо «Илъэсым икIэлэегъадж» зыфиIорэм ишъолъыр уцугъо текIоныгъэ къыщыдихыгъагъ. IофшIэным епхыгъэ лъэныкъуакIэхэм защигъэгъозэным, нэIоса­кIэхэр ышIынхэм афэшI мы фестивалым къызэреблэгъагъэр къеIо. КIэлэеджа- к­Iо­хэм шIэныгъэ аригъэгъотынымкIэ ыгъэфедэрэ амалхэмкIэ исэнэхьатэгъу­хэм адэгощагъ.
Километрэ мини 4-м ехъу къызэпичи, Ямало-Ненецкэ автоном хэкум ит къалэу Новый Уренгой къикIи Мыекъуа­пэ къэкIуагъ Владимир Савельевыр.
— УкIэлэегъаджэ зыхъукIэ, уишIэныгъэхэм ренэу ахэбгъэ­хъон фае, мы Iофтхьабзэм апэрэу сыхэлажьэ. Шъолъыр зэфэшъхьафхэм Iоф ащызышIэрэ кIэлэегъэджэ пэрытхэм нэIуасэ сафэхъугъ. Шъыпкъэ, программэу Iоф зэрэтшIэрэр зы, ау екIолIакIэу нэбгырэ пэпчъ къыхихырэр шъхьафы. ЗэкIэми зы типшъэрылъыр — едгъа­джэхэрэм шIэныгъэ куу ядгъэ­гъотыныр ары. СиIофшIэнкIэ згъэфедэжьын слъэкIыщт лъэныкъуабэ мэфиплIым зэхэсхыгъ. Ащ дакIоу сэри шIуагъэ зы­пылъэу згъэунэфыгъэхэмкIэ сиIофшIэгъухэм садэгощагъ. Креативнэ гупшысэным хэхъоныгъэ ышIынымкIэ пшIэн фаехэм ыкIи кIэлэеджакIохэм уасэ афэпшIынымкIэ анахьэу унаIэ зытебгъэтыщтхэм сакъытегущыIагъ, — къыIуагъ Владимир Савельевым.
Еутых Хъариет Теуцожь районымкIэ кIэлэегъаджэхэм ямуниципальнэ клуб ипащ, Аскъэлэе гурыт еджапIэм тари­хъымрэ обществознаниемрэ щарегъэхьы, пащэм иупчIэжьэгъу.
— Илъэс къэс фестивалым тыхэлажьэ. Мыщ фэдэ Iоф­тхьабзэхэм уазыхэлажьэкIэ, гухэлъыкIэхэр уиIэу окIожьы. КIэлэегъаджэ пэпчъ иегъэджэн сыхьат гъэшIэгъонэу зэрэзэхищэщтым, ригъаджэхэрэм шIэныгъэ зэраригъэгъотыщтым ыуж ит. Нэбгыритф тыхъоу тыкъэкIуагъ, ныбжьыкIэхэр къыздэсщэнхэм сыпылъ, мыщ фэдэ Iофтхьабзэхэм ахэр на­хьыбэу ахэлэжьэнхэ фае, — къыIуагъ Хъариет.
Херсон хэкум иминистрэу Людмила Ковтун кIэлэегъэджэ пэрытхэр игъусэхэу фестивалым хэлэжьагъэх. Адыгеим зэпхыныгъэ пытэ дыряIэу Iоф зэрэзэдашIэрэр гущыIэгъу тызыфэхъугъэ хьакIэхэм къаIуагъ. Адыгеим ишIуагъэкIэ Геническэ дэт гурыт еджапIэмэ ащыщым спортзал иIэ зэрэхъугъэр хагъэунэфыкIыгъ. Республикэм игурыт еджэпIищымэ зэпхыныгъэ адыряIэу Iоф зэдашIэ. Телелъэмыджыр къызфагъэфедэзэ Iоф­тхьэбзэ зэфэшъхьафхэр зэхащэх, гущыIэгъу зэфэхъух. Республикэм зэрэфэразэхэр ахэм къыхагъэщыгъ. Фестивалым щагъотыгъэ шIэныгъэхэр илъэсыкIэ еджэгъум агъэфедэхэу аублэщт.
Iофтхьабзэр мэфэкI шIыкIэм тетэу зэфашIыжьыгъ. Ежь-ежьырэу зэхалъхьэгъэ усэхэм къяджагъэх, орэдхэр къаIуа­гъэх. Анахь дэгъоу зыкъэзыгъэлъэгъуагъэхэр агъэшIуагъэх. Фестивалым изэ­фэхьысыжьэу къыткIэхъухьэрэ лIэужхэм я Хэгъэгу шIу алъэгъуным фытегъэпсыхьэгъэ тхылъ цIыкIоу «Воспитаем патриота» зыфиIорэр къыда­гъэкIыщт.
ДЕЛЭКЪО Анет.