Гъэмэфэ мэфэ фабэхэм цIыфхэм гуIэтыпIэу къыхахы­рэр псыхъохэм, псыубытыпIэхэм защагъэпскIыныр ары. Ау умышIэрэ чIыпIэхэм псым ущыхэхьаныр зэрэщынагъор зэкIэхэми къагурыIоу пфэIощтэп. Ахэм сакъыныгъэ къызэрэзхамыгъафэрэм гумэкIыгъуабэ къафехьы, ащ екIодылIэхэрэми япчъагъэ макIэп.

Урысые Федерацием ошIэ-дэмышIэ IофхэмкIэ и Министерствэ и ГъэIорышIапIэу Адыгэ Республикэм щыIэм испециалист шъхьаIэу ЯхъулIэ Олег къызэрэтиIуагъэмкIэ, 2025-рэ илъэсыр къызихьагъэм къыщыублагъэу республикэм ипсыхъохэм хъугъэ-шIэгъи 2 ащагъэунэ­фыгъ, нэбгыри 3 псым ытхьэлагъ, ахэм зы кIэлэцIыкIу ахэт. БлэкIыгъэ илъэсым мыщ фэдэ иуахъти псым нэбгыри 3 екIоды­лIагъ. Аужырэ илъэси 5-р пштэмэ, псым ыпкъ къикIэу нэбгырэ 55-мэ ядунай ахъожьыгъ. Амыгъэнэфэгъэ чIыпIэхэм цIыфхэм зызэрэщагъэпскIырэм мы тхьамыкIагъохэр къыкIэлъэкIох.
Зэфэхьысыжьэу ашIыгъэхэм къызэрагъэлъэгъуагъэмкIэ, псым зэрекIодылIэхэ­рэм лъапсэ фэхъухэрэм ащыщых ащ фытемыгъэпсыхьэгъэ чIыпIэхэм зызэращагъэпскIырэр, ешъуагъэхэу псым зэрэхахьэхэрэр, зыныбжь имыкъугъэхэм алъымыплъэхэу зэратIупщыхэрэр, щынэгъончъэнымкIэ шапхъэхэр зэраукъохэрэр.
— ЗызщыбгъэпскIы хъунэу, шапхъэу щыIэхэмкIэ зэтегъэпсыхьагъэу зыгъэпсэфыпIэ мы уахътэм республикэм итэп. Ащ фэдэ чIыпIэ хэхыгъэу Мыекъуапэ иIэ бассейным мы мафэхэм гъэцэкIэжьынышхохэр щэкIох, 2027-рэ илъэсым ар къаухынэу щыт. Арэу щытми, гъэмафэм, ом изытет зыщыфэбэшхом, цIыфхэр псыхъом макIох ыкIи щынэгъончъэнымкIэ шапхъэхэр аукъохэу бэрэ къыхэкIы. Псым узэрэхэхьащтми, узэрэхэсыщт шIыкIэми мэхьанэ яI. КIэлэцIыкIухэм языгъэпсэфыгъо гъэмэфэ лъэхъаным янэ-ятэхэр, алъыплъэщт нахьыжъхэр ямыгъусэхэу бэрэ псым макIох. Ахэм унаIэ атебгъэтын фае. Ны-тыхэр ренэу ахэм алъымыплъэхэмэ, кIэлэцIыкIоу нэпкъым Iутхэми тхьамыкIагъо къяхъулIэн ылъэкIыщт, — къыIуагъ ЯхъулIэ Олег.
Ащ къызэрэхигъэщыгъэмкIэ, илъэсым игъэмэфэ мазэхэм псыхъохэр щынэгъон­чъэу щытынхэм фэгъэхьыгъэ лъыплъэн пэшIорыгъэшъ Iофтхьабзэхэр рагъэкIокIых. Урысыем ошIэ-дэмышIэ IофхэмкIэ и Министерствэ и ГъэIорышIэпIэ шъхьаIэу Адыгэ Республикэм щыIэм и Гупчэ, АР-м хэгъэгу кIоцI IофхэмкIэ и Министерствэ, зыныбжь имыкъугъэхэм яIофыгъохэмкIэ комиссием хэтхэр, къошъо цIыкIухэмкIэ Къэралыгъо инспекциер, Адыгеим илъы­хъокIо-къэгъэнэжьэкIо отряд, общественнэ организациехэр зэгъусэхэу зызщыбгъэпскIы мыхъущт чIыпIэхэр къаплъыхьэх, псыхъохэм цIыфым ищыIэныгъэрэ ипсауныгъэрэ къащыухъумэгъэнхэмкIэ шапхъэ­хэр, общественнэ рэхьатныгъэр а чIыпIэхэм ащызыукъохэрэм, джащ фэдэу псым ухахьэ зэрэмыхъущтыр зытетхэгъэ тамыгъэхэр зымыгъэуцугъэхэм административнэ пшъэдэкIыжь арагъэхьы.
ЦIыфхэр псым ымытхьэлэнхэм, шъобж­хэр атещагъэ мыхъунхэм ыкIи псы объектхэр щынэгъончъэу щытынхэм афэшI Урысые Федерацием ошIэ-дэмышIэ Iоф­хэмкIэ и Министерствэ и ГъэIорышIэпIэ шъхьаIэу Адыгэ Республикэм щыIэм зызщагъэпскIырэ лъэхъаныр щынэгъончъэнымкIэ методическэ унашъохэр муниципальнэ образованиехэм зэкIэми афигъэхьыгъ, цIыфхэр зэрэзыфэсакъы­жьынхэ фаер къизыIотыкIырэ щитхэр ыкIи тамыгъэхэр псы нэпкъхэм ащагъэ­уцунхэу унашъо афашIыгъ.
— ГъэпскIыпIэу узыхахьэ мыхъущтхэм узыгъэгъозэрэ тамыгъэхэр атетых нахь мышIэми, цIыфхэр пфэгъэдаIохэрэп. ЫужыкIэ ащ гумэкIыгъоу къыздихьын ылъэкIыщтхэм ягупшысэхэрэп, ежьхэм ашъхьэ къызэрихьэу мэпсэух. Ешъуагъэр ары етIани нахь къаигъэ хъурэр. Ащ фэдэр псым зыхахьэкIэ, ыгу фэщэчырэп, ылъакъохэр къедэIужьхэрэп — джары нахьыбэрэмкIэ псым ытхьалэхэу къызкIыхэкIырэр, — къыIуагъ Олег.
ЗызщыбгъэпскIы мыхъущт чIыпIэхэм ахахьэхэрэм апае хэбзэгъэуцугъэ аштагъэу щыI. Мыщ къыдилъытэрэ шапхъэхэр зыукъохэрэм тазыр атыралъхьэ. Арэу щытми, ащи къыгъэуцухэрэп.
ГъэIорышIапIэм игупчэ подразделение иинспекторхэм 2025-рэ илъэсыр къызихьагъэм къыщыублагъэу дэкIыгъо уплъэкIун 39-рэ зэхащагъ. ПэшIорыгъэшъ Iофтхьабзэу зэрахьэхэрэм ахахьэу инспекторхэм псыр щынагъоу зэрэщытыр цIыфхэм агурагъэIуагъ, зэдэгущыIэгъухэр кIэлэцIыкIухэм адашIыгъ, узыгъэгъозэрэ тхьапэхэр афагощыгъ. Джащ фэдэу гъэсэныгъэ учреждениехэм, кIэлэцIыкIу зыгъэпсэфыпIэхэм инспекторхэр ащыIагъэх, псыр щынэгъончъэным ылъэныкъокIэ ахэм зэдэгущыIэгъухэр адашIыгъ.
Инспекторым къызэриIуагъэмкIэ, дэкIыгъо уплъэкIун Iофтхьабзэу зэрахьагъэхэм яшIуагъэкIэ зызщыбгъэпскIы мыхъущт псыутIэ 14 фэдизмэ цIыфхэр аIусхэу къыхагъэщыгъ. Ахэр Хьаджыкъо тIуакIэм, «Терем у реки» ыкIи «Песочница» зыфиIохэрэм апэгъунэгъоу щыт псыутIэхэр.
Мы псэупIэу зигугъу къэтшIыгъэхэм инспекторхэр кIуагъэх, цIыфхэм зэдэгущыIэгъу 26-рэ фэдиз адашIыгъ.
Урысые Iофтхьабзэу «Дарю Тепло» зыфиIоу гъэтхапэм щыIагъэм кIэлэцIыкIухэм яфитыныгъэхэр къэухъумэгъэнхэмкIэ Уполномоченнэу АР-м щыIэм IофшIэгъу зэIукIэгъу инспекторхэм дыряIагъ. КIэлэцIыкIухэм ыкIи ахэм янэ-ятэхэм алъэныкъокIэ псыхъохэр щынэгъончъэу щытынхэмкIэ, сакъыныгъэ къыз­хагъэфэнымкIэ шапхъэу щыIэхэр агурыгъэIогъэнхэм фэшI зэгъусэхэу Iоф­тхьэбзэ зэфэшъхьафхэр рагъэкIокIыгъэх.
Псым епхыгъэ хъугъэ-шIэгъэ тхьамыкIагъохэм кIэлэцIыкIухэр ащыухъумэгъэн­хэм фэшI Урысые Федерацием ошIэ-дэмышIэ IофхэмкIэ и Министерствэ и Гъэ­IорышIэпIэ шъхьаIэу Адыгэ Респуб­ликэм щыIэм ны-тыхэм закъыфегъазэ ясабыйхэм алъыплъэнхэу, япшъэрылъхэр икъу фэдизэу агъэцэкIэнхэу, сабыйхэм ящыIэныгъэрэ япсауныгъэрэ нахьыжъхэм аIэ зэрилъыр зыщамыгъэгъупшэнэу.
КIАРЭ Фатим.