АмалыкIэхэр къызфагъэфедэх

Шъолъырым идокументальнэ кIэн къызэтегъэнэгъэнымкIэ ыкIи ухъумэгъэнымкIэ Лъэпкъ электроннэ тхылъеджапIэм мэхьанэшхо иI. Адыгеим и Лъэпкъ тхылъеджапIэ оцифровкэмкIэ иотдел ипащэу Чэтыжъ Людмилэ технологиякIэхэмкIэ проектхэм къатегущыIагъ, ахэм къыдалъытэрэ Iофтхьабзэхэм ягъэцэкIэн зэрэлъыкIуатэрэм тыщигъэгъозагъ.
ТхылъеджэпIэ фондхэр лъэпкъ пстэуми зэдырямылъкоу, ахэм ятарихъ, якультурэ кIэн изы IахьышIоу щытых. Ахэм обществэмкIэ мэхьанэу яIэм зэрэдунаеу щыхэхъо ыкIи а фондхэм якъэухъумэн Iофышхохэм ащыщ. Ар зэрэзэшIуахырэм елъытыгъэщт лъэпкъым гъэхъагъэу иIэхэр ухъумагъэ зэрэхъущтхэр, къэбарыкIэхэр, шIэныгъакIэхэр цIыфхэм зэралъыIэсыщтхэр.
— Джыдэдэм тхылъеджэпIэ фондхэр оцифровкэ шIыгъэнхэр анахь мэхьанэ зэратырэ Iофхэм ащыщ. АщкIэ пшъэрылъ шъхьаIэу щытыр лъэпкъ е шъолъыр тхылъеджапIэм икраеведческэ фонд къызэтегъэнэжьыгъэныр, Урысыем щыпсэурэ лъэпкъхэм ятхыгъэхэр республикэм, хэку гъэнэфагъэхэм арысхэм ямызакъоу, нэмыкI чIыпIэхэм ащыпсэухэрэми къызфагъэфедэн алъэкIэу шIыгъэныр ары,— къеIуатэ Чэтыжъ Людмилэ.
Непэ АР-м и Лъэпкъ тхылъеджапIэ ифонд щыщ документи 195-рэ Урысыем и Лъэпкъ электрон тхылъеджапIэ (НЭБ-м) ипэсэрэ тхылъхэм яреестрэ хэхьэ. Ахэм ащыщэу тхылъи 10-р оцифровкэ ашIыгъ ыкIи УФ-м и Лъэпкъ электрон тхылъеджапIэ исайт рагъэхьагъ. Ащ Адыгэ Республикэм электрон тхылъеджапIэм ифондэу щызэхащагъэм зэкIэмкIи документ 1264-рэ хэхьэ. Электрон тхылъэу документ 4206-рэ яI, гъогогъу 15160-рэ ахэр къызфагъэфедагъэх. «Адыгабзэм итарихъ» зыфиIорэ проектым ишIуагъэкIэ Адыгэ Республикэм и Лъэпкъ тхылъеджапIэ ифондхэм къахахыгъэ документ 13 ащ хэлъ.
— Проектэу «Адыгабзэм итарихъ» зыфиIорэм тыхэлэжьэнэу 2020-рэ илъэсым Урысые Лъэпкъ электроннэ тхылъеджапIэм тыригъэблэгъагъ. Цифрэ шIыкIэм тетэу бзэм итарихъ фэгъэхьыгъэ къэбархэр сайтым идгъэхьанхэу зэдэтштагъ. Ащ ишIуагъэкIэ Интернетым иамалхэмкIэ фэе пстэури тхылъхэм яджэнхэ алъэкIыщт. Мыщ дэжьым пэрыохъу къытфэхъурэр тхылъхэр ащ идгъэхьанхэм ыпэкIэ ахэм яавторхэм фитыныгъэ къытатын зэрэфаер ары. Мы проектым ипшъэрылъ шъхьаIэр бзэр адыгэ лъэпкъымкIэ мылъкушхоу зэрэщытыр цIыфхэм алъыдгъэIэсыныр ары. 1925-рэ илъэсым щегъэжьагъэу непэрэ мафэм нэс къыдагъэкIыгъэ тхылъхэр проектым хэдгъэхьагъэх. ШIоигъоныгъэ зиIэхэм ахэр агъэфедэнхэ алъэкIыщт, — еIо Чэтыжъ Людмилэ.
Цифрэ шапхъэхэм зэратехьагъэхэм Iоф пстэури нахь къыгъэпсынкIэщт, гумэкIыгъохэм якъыхэгъэщынкIэ ыкIи язэшIохынкIэ хэбзэ къулыкъухэм Iофэу ашIэрэр нахь къэлъэгъощт.
АР-м и Лъэпкъ тхылъеджапIэрэ Урысыем и Лъэпкъ электроннэ тхылъеджапIэрэ япроектхэм ягъэцэкIэн нахь куоу дэлэжьэщтых.
— ТапэкIэ проектым нахь зедгъэушъомбгъущт. Непэрэ адыгэ тхакIохэм яIофшIагъэхэр цифрэ шIыкIэм едгъэкIунхэу тэгъэнафэ. Ащ фэдэ фитыныгъэ авторхэм къытатымэ, тиIофшIэн лъыдгъэкIотэщт. Проектэу «Литература — очаг моей жизни» зыфиIорэм къыдыхэлъытагъэу Цуекъо Юныс итхылъ 23-мэ янэкIубгъохэр Интернетым идгъэхьагъэх. Джырэ уахътэм МэщбэшIэ Исхьакъ итхыгъэхэр цифрэ шIыкIэм етэгъэкIух, — къытфиIотагъ Людмилэ.
Лъэпкъ тхылъеджапIэм ыгъэцэкIэрэ проектым ишIуагъэкIэ тиадыгабзэ хэхъоныгъэ ышIыщт, ар пстэуми анахь шъхьаI.
— Интернет-проектэу «Яндексым» дэтшIыгъэм тыдэлэжьагъ. «ТекIоныгъэхэм янэкIубгъохэр» зыфиIорэм нэкIубгъо 200 идгъэхьагъ. Нейросетим ишIуагъэкIэ гъэзет нэкIубгъохэр къыхэпхынхэ плъэкIынэу дгъэпсыгъэ. Гъэзетхэу «Адыгейская правда» зыфиIорэм ыкIи «Социалистическэ Адыгеим» яномерхэу 1941 — 1945-рэ илъэсхэм къыдэкIыгъэхэр, «Майкопская газета» 1910 — 1915-рэ илъэсхэм къыхаутыгъэхэр электрон шIыкIэм итлъхьагъэх. Ахэм къакIэлъыкIощтых «Книжная подборка к 120-летию со дня рождения Е.Шварца», «Язык — душа народа» зыфиIохэрэр. АР-м культэрэмкIэ и Министерствэ игрант IэпыIэгъоу «Майкопцы: возвращенные имена» зыфиIорэм ишIуагъэкIэ оцифровкэр тэшIы. Ащ нэмыкIэу, тхэкIо цIэрыIоу Петр Ершовым итворчествэ фэгъэхьыгъэу Iахьищэу зэхэт урыс пшысэу «ШыцIыкIу — тхыбыIуцIыкIу» зыфиIоу Пэнэшъу Хьазрэт зэридзэкIыгъэр цифрэ шъуашэм итэлъхьэ,— къыIуагъ Чэтыжъ Людэ.
АР-м и Лъэпкъ тхылъеджапIэ тарихъ гъогушхо къыкIугъ, илъэси 130-рэ хъугъэу Адыгеим икультурэ кIэн бай къеухъумэ, фонд бай щызэгъэуIугъ. Непэрэ мафэм дэлъэбакъо.