Top.Mail.Ru

АмалыкIэхэр къызфагъэфедэх

Image description
АР-м и Лъэпкъ тхылъеджапI

Шъолъырым идокументальнэ кIэн къызэтегъэнэгъэнымкIэ ыкIи ухъумэгъэнымкIэ Лъэпкъ электроннэ тхылъеджапIэм мэхьанэшхо иI. Адыгеим и Лъэпкъ тхылъеджапIэ оцифровкэмкIэ иотдел ипащэу Чэтыжъ Людмилэ технологиякIэхэмкIэ проектхэм къатегущыIагъ, ахэм къыдалъытэрэ Iофтхьабзэхэм ягъэцэкIэн зэрэлъыкIуатэрэм тыщигъэгъозагъ.

ТхылъеджэпIэ фондхэр лъэпкъ пстэуми зэдырямылъкоу, ахэм ятарихъ, якультурэ кIэн изы IахьышIоу щытых. Ахэм обществэмкIэ мэхьанэу яIэм зэрэдунаеу щыхэхъо ыкIи а фондхэм якъэухъумэн Iофышхохэм ащыщ. Ар зэрэзэшIуахырэм елъытыгъэщт лъэпкъым гъэхъагъэу иIэхэр ухъумагъэ зэрэхъущтхэр, къэбарыкIэхэр, шIэныгъакIэхэр цIыфхэм зэралъыIэсы­щтхэр.
Джыдэдэм тхылъеджэпIэ фондхэр оцифровкэ шIыгъэнхэр анахь мэхьанэ зэратырэ Iофхэм ащыщ. АщкIэ пшъэрылъ шъхьаIэу щытыр лъэпкъ е шъолъыр тхылъ­еджапIэм икраеведческэ фонд къызэтегъэнэжьыгъэныр, Урысыем щы­псэурэ лъэпкъхэм ятхыгъэхэр респуб­ли­кэм, хэку гъэнэфагъэхэм арысхэм ямызакъоу, нэмыкI чIыпIэхэм ащыпсэухэрэми къызфагъэфедэн алъэкIэу шIыгъэныр ары,къеIуатэ Чэтыжъ Людмилэ.
Непэ АР-м и Лъэпкъ тхылъеджапIэ ифонд щыщ документи 195-рэ Урысыем и Лъэпкъ электрон тхылъеджапIэ (НЭБ-м) ипэсэрэ тхылъхэм яреестрэ хэхьэ. Ахэм ащыщэу тхылъи 10-р оцифровкэ ашIыгъ ыкIи УФ-м и Лъэпкъ электрон тхылъеджа­пIэ исайт рагъэхьагъ. Ащ Адыгэ Рес­публикэм электрон тхылъеджапIэм ифондэу щызэхащагъэм зэкIэмкIи документ 1264-рэ хэхьэ. Электрон тхылъэу документ 4206-рэ яI, гъогогъу 15160-рэ ахэр къызфагъэфедагъэх. «Адыгабзэм итарихъ» зыфиIорэ проектым ишIуагъэкIэ Адыгэ Республикэм и Лъэпкъ тхылъ­еджапIэ ифондхэм къахахыгъэ документ 13 ащ хэлъ.
Проектэу «Адыгабзэм итарихъ» зыфиIорэм тыхэлэжьэнэу 2020-рэ илъэсым Урысые Лъэпкъ электроннэ тхылъеджапIэм тыригъэблэгъагъ. Цифрэ шIыкIэм тетэу бзэм итарихъ фэгъэхьыгъэ къэбархэр сайтым идгъэхьанхэу зэдэтштагъ. Ащ ишIуагъэкIэ Интернетым иамалхэмкIэ фэе пстэури тхылъхэм яджэнхэ алъэкIыщт. Мыщ дэжьым пэрыохъу къытфэхъурэр тхылъхэр ащ идгъэхьанхэм ыпэкIэ ахэм яавторхэм фитыныгъэ къы­татын зэрэфаер ары. Мы проектым ипшъэрылъ шъхьаIэр бзэр адыгэ лъэпкъымкIэ мылъкушхоу зэрэщытыр цIыфхэм алъыдгъэIэсыныр ары. 1925-рэ илъэсым щегъэжьагъэу непэрэ мафэм нэс къыда­гъэкIыгъэ тхылъхэр проектым хэдгъэхьагъэх. ШIоигъоныгъэ зиIэхэм ахэр агъэфе­дэнхэ алъэкIыщт,еIо Чэтыжъ Людмилэ.
Цифрэ шапхъэхэм зэратехьагъэхэм Iоф пстэури нахь къыгъэпсынкIэщт, гумэкIыгъохэм якъыхэгъэщынкIэ ыкIи язэшIохынкIэ хэбзэ къулыкъухэм Iофэу ашIэрэр нахь къэлъэгъощт.
АР-м и Лъэпкъ тхылъеджапIэрэ Урысыем и Лъэпкъ электроннэ тхылъеджапIэрэ япроектхэм ягъэцэкIэн нахь куоу дэлэжьэщтых.
ТапэкIэ проектым нахь зедгъэушъом­бгъущт. Непэрэ адыгэ тхакIохэм яIофшIагъэхэр цифрэ шIыкIэм едгъэкIунхэу тэгъэ­нафэ. Ащ фэдэ фитыныгъэ авторхэм къытатымэ, тиIофшIэн лъыдгъэкIотэщт. Проектэу «Литература — очаг моей жизни» зыфиIорэм къыдыхэлъытагъэу Цуекъо Юныс итхылъ 23-мэ янэкIубгъохэр Интернетым идгъэхьагъэх. Джырэ уахътэм МэщбэшIэ Исхьакъ итхыгъэхэр циф­рэ шIыкIэм етэгъэкIух, къытфиIотагъ Людмилэ.
Лъэпкъ тхылъеджапIэм ыгъэцэкIэрэ проектым ишIуагъэкIэ тиадыгабзэ хэхъо­ныгъэ ышIыщт, ар пстэуми анахь шъхьаI.
Интернет-проектэу «Яндексым» дэтшIыгъэм тыдэлэжьагъ. «ТекIоныгъэхэм янэкIубгъохэр» зыфиIорэм нэкIубгъо 200 идгъэхьагъ. Нейросетим ишIуагъэкIэ гъэзет нэкIубгъохэр къыхэпхынхэ плъэ­кIынэу дгъэпсыгъэ. Гъэзетхэу «Адыгейская правда» зыфиIорэм ыкIи «Социалистическэ Адыгеим» яномерхэу 1941 — 1945-рэ илъэсхэм къыдэкIыгъэхэр, «Майкопская газета» 1910 — 1915-рэ илъэсхэм къыхаутыгъэхэр электрон шIыкIэм итлъхьагъэх. Ахэм къакIэлъыкIощтых «Книжная подборка к 120-летию со дня рождения Е.Шварца», «Язык — душа народа» зыфиIохэрэр. АР-м культэрэмкIэ и Министерствэ игрант IэпыIэгъоу «Майкопцы: возвращенные имена» зыфиIорэм ишIуагъэкIэ оцифровкэр тэшIы. Ащ нэмыкIэу, тхэкIо цIэрыIоу Петр Ершовым итворчествэ фэгъэхьыгъэу Iахьищэу зэхэт урыс пшысэу «ШыцIыкIу — тхыбыIуцIыкIу» зыфиIоу Пэнэшъу Хьазрэт зэридзэ­кIыгъэр цифрэ шъуашэм итэлъхьэ,къы­Iуагъ Чэтыжъ Людэ.
АР-м и Лъэпкъ тхылъеджапIэ тарихъ гъогушхо къыкIугъ, илъэси 130-рэ хъу­гъэу Адыгеим икультурэ кIэн бай къеухъумэ, фонд бай щызэгъэуIугъ. Непэрэ мафэм дэлъэбакъо.