Хабзэ зэрэхъугъэу, мэкъуогъум и 1-р кIэлэцIыкIухэм якъэухъумэн и Дунэе мафэу Урысыем щыхагъэунэфыкIы. 1949-рэ илъэсым бзылъфыгъэхэм я Дунэе демократическэ федерацие игукъэкIыкIэ мы мэфэкIыр хагъэунэфыкIынэу аублагъ.

КIэлэцIыкIухэмкIэ чэфыгъо зыпылъ мэфэ къодыеу мыр щытэп, ахэм яфитыныгъэхэр къэухъумэгъэнхэ, гъогу занкIэ тебгъэхьанхэ, ягумэкIыгъохэр зэхэпхын зэрэфаер джыри зэ нахьыжъхэм агу къегъэкIыжьы.
Сыд фэдэ фитыныгъэха зыныбжь имыкъугъэхэм яIэхэр? Мы упчIэр фэдгъэзагъ кIэлэцIыкIум ифитыныгъэхэм якъэухъумэнкIэ Адыгэ Республикэм и Уполномоченнэу Наталья Агеевам. Мыщ иIофшIэн хэшIыкIышхо зэрэфыриIэм ишIуагъэкIэ унагъохэми, кIэлэцIыкIухэми яфедэхэр къыгъэгъунэнымкIэ пшъэрылъы­шхо зэшIуехы.

Уполномоченнэм иIофшIэн мэхьанэшхо иI. Гъэсэныгъэ зэригъэгъотынымкIэ, медицинэ фэIо-фашIэхэр къыфагъэцэкIэнхэмкIэ кIэлэцIыкIум ифитыныгъэ­хэр амыукъоныр, сабый ибэхэмрэ ны-тыхэр зышъхьарымытыжьхэмрэ яфитыныгъэхэр къэухъумэгъэнхэр ащ ипшъэ­рылъ шъхьаIэх.
— Зэфэхьысыжьхэм къызэрагъэлъа­гъорэмкIэ, гумэкIыгъохэм янахьыбэр гъэсэныгъэм исистемэ епхыгъэх. Мыщ дэжьым ны-тыхэм ыкIи гъэсэныгъэм иучреждениехэм азыфагу зэгурыIоныгъэ илъыным, кIэлэеджакIом ифиты­ны­гъэхэр мыукъогъэным тынаIэ тет. Нэбгырэ пэпчъ аттестат къыхьын амал иIэн фае. КIэлэеджакIоу дэеу еджэрэр къычIамыгъэкIыным, къырамыгъэнэжьыным тылъэплъэ, ны-тыхэм сабыим игъэсэныгъэ анаIэ нахь тырагъэтынэу афэтэгъэпытэ, — еIо Наталья Агеевам.
ЗыкI къэралыгъо ушэтыным епхыгъэу къяуалIэхэу хъугъэп. Мы илъэсым общественнэ лъыплъакIохэм Уполномочен­нэр ахагъэхьагъ. Апэрэ ушэтыныр зэ­рэ­кIуагъэм лъыплъагъ, сабыйхэм яфитыныгъэхэр аукъохэмэ гъунэ лъифыгъ.

ЗэгурыIоныгъэ зэрымылъ унагъохэм япхыгъэ Iофыгъохэри чанэу мыщ щызэшIуахых. ЩыIэныгъэм чIыпIэ къин ригъэуцогъэ унагъохэм, сабыибэ зэрыс­хэм IэпыIэгъу зэрафэхъухэрэ шIыкIэм лъэплъэх.
— КIэлэцIыкIу пэпчъ тынаIэ тедгъэтыным, ищыIэкIэ-псэукIэкIэ илэгъухэм къахэмыщыным тыпылъ. Тхьаусыхэ тхылъэу къытIэкIахьэрэ пэпчъ Iоф дэтэшIэ. Хэбзэ къулыкъухэм, прокуратурэм, чIыпIэ зыгъэIорышIэжьыпIэхэм, общественнэ организациехэм зэзэгъыныгъэ адытиIэу Iоф адэтэшIэ, гумэкIыгъом елъытыгъэу ахэм зафэ­тэгъазэ. УпчIэ пэпчъ гъунэ лъэтэфыжьы, — еIо тигущыIэгъу.
ГъэрекIо пштэмэ, Уполномоченнэм иаппарат тхьаусхэ тхылъи 138-рэ зэхифыгъ, мы илъэсым, непэрэ мафэм ехъулIэу, а пчъагъэр 60-м ехъу. ЫпэкIэ къызэрэтIуагъэу гъэсэныгъэм епхыгъэ Iофыгъохэр ары анахьэу ахэр зыфэ­гъэхьыгъэхэр. Джащ фэдэу кIэлэцIыкIу­хэм ылъэныкъокIэ упчIэ зиIэхэр, юридическэ IэпыIэгъу зищыкIагъэхэр къяуалIэх. Ны-тыхэр сабыим ылъэныкъокIэ мытэрэзэу зекIохэу гъунэгъухэр е Iа­хьылхэр къяуалIэхэу къыхэкIы. БэмышIэу шапхъэхэм адимыштэу ным исабыйхэр социальнэ хъытыум къызэрэригъэхьахэр зылъэгъугъэм макъэ къаригъэIугъ, а Iофыр зэхафыгъ.
— Сабый пэпчъ насыпышIон фае. Ны-тыхэм ежь ялъфыгъэ фэсакъынхэ зэрэфаер ыпэрапшIэу агурэтэгъаIо. Унагъо пэпчъ гумэкIыгъоу иIэр тэ­гъэунэфы. IэпыIэгъоу ящыкIагъэр зэрифэшъуашэу аратыным тыдэлажьэ, ар зипшъэрылъ къулыкъухэм зафэтэ­гъазэ, — еIо Уполномоченнэм.
КIэлэцIыкIухэм уадэгущыIэн, агу къэ­пIэтын фаеу бэрэ къызэрэхэкIырэр тигущыIэгъу къеIо. БэмышIэу кIэлэ Iэта­хъоу къяолIагъэм еджапIэм ыгу щыхагъэкIыгъэу къычIэкIыгъ, ащ гущыIэгъу зыфэхъухэм ыуж ыгукIэ нахь Iэсэ­жьыгъ.
КIэлэцIыкIум ифитыныгъэхэм якъэухъу­мэнкIэ Адыгэ Республикэм и Уполномоченнэ епхыгъэ кIэлэцIыкIу общественнэ советым чанэу Iоф ешIэ, Iофтхьабзэхэр бэу зэхещэх. НыбжьыкIэ 30-м ехъу ащ хэт.
Джащ фэдэу кIэлэцIыкIу площадкэхэр ауплъэкIух, гумэкIыгъохэр щыIэ хъумэ, къэлэ администрацием зыфагъазэ. Iоф­тхьабзэу «Дарю тепло» зыфиIорэр муниципалитет пэпчъ щызэхащагъ, советым хэт ныбжьыкIэхэр урамхэм атехьэх, ялэгъухэм гущыIэгъу афэхъух. Гъэмэфэ зыгъэпсэфыгъо уахътэр зэрагъэкIон, Iоф зыщашIэн алъэкIыщтхэр араIо. Ащ нэмыкI Iофтхьабзэхэри бэу зэхащэх.
— КIэлэцIыкIухэм гущыIэгъу тафэхъу зыхъукIэ ыпэрапшIэу ежьхэм яп­шъэрылъхэр агу къэтэгъэкIыжьых, нэужым яфитыныгъэхэр афэтэIуатэх, гумэкIыгъо яIэ зыхъукIэ зэкIолIэн алъэ­кIыщтхэм ащытэгъэгъуазэх, — еIо тигущыIэгъу.
КIэлэцIыкIухэм якъэухъумэн и Дунэе мафэ Уполномоченнэр къэралыгъо автоинспекцием икъулыкъушIэхэм ягъусэу къэлэ паркым дэтыщт. Зыныбжь имыкъугъэхэми, ны-тыхэми гущыIэгъу афэ­хъущт, яфитыныгъэхэр къафиIотэщт, сабыйхэр щынэгъончъэу пIугъэнхэ зэрэфаер ны-тыхэм джыри зэ агу къыгъэкIыжьыщт.
ДЕЛЭКЪО Анет.