Илъэс къэс жъоныгъуакIэм иящэнэрэ тхьаумафэ СПИД-м илIыкIыгъэхэм я Дунэе шIэжь мафэ хагъэунэфыкIы. Мыщ ебэныгъэ­ным итамыгъэр — кIэпсэжъые плъыжь.
ШIэжь мафэр зыфэIорышIэрэр — Iофыгъор къызэрэтпэблагъэр къиIотыкIыгъэныр, ВИЧ-инфекцием зыщыухъумэгъэ­нымкIэ узэрэзекIощт шIыкIэхэр агу къэ­гъэкIыжьыгъэнхэр, узыр зиIэу псэухэ­рэм тынаIэ атетыдзэныр, зидунай зыхъо­жьыгъэхэр тыгу къэдгъэкIыжьынхэр.
Гъэхъагъэу ашIыгъэхэм ямылъыты­гъэу, зэрэдунаеу псауныгъэр къэухъумэгъэным иIофыгъо шъхьаIэхэм ВИЧ-инфекциер ащыщ.
Псауныгъэр къэухъумэгъэнымкIэ Дунэе организацием къызэритыгъэмкIэ, дунаим щыпсэурэ нэбгырэ миллион 42-мэ мы узыр къапыхьагъ ыкIи а пчъагъэм мафэ къэс мин 14 — 15 хэхъо. Аужырэ илъэс 15-р пштэмэ, СПИД-м нэбгырэ миллион 25-рэ фэдиз илIыкIыгъ.
Зэпахырэ узхэмкIэ Урысые конгрессым къызэритыгъэмкIэ, 2024-рэ илъэсым тыгъэгъазэм и 31-м ехъулIэу ВИЧ-инфекциер къызэузэу Урысыем щыпсэурэр 1215145-м нэсыгъ. Пчъагъэхэм зыщалъып­лъэхэрэм къыщегъэжьагъэу нэбгырэ 534778-мэ ядунай ахъожьыгъ.
Адыгэ Республикэр пштэмэ, адрэ шъо­лъырхэм афэдэу, эпидемиологием изытет уигъэгумэкIынэу щыт. 2025-рэ илъэсым жъоныгъуакIэм и 1-м ехъулIэу ВИЧ-м лъыплъэнхэу зырагъэжьагъэм къыщегъэ­жьагъэу (1997-рэ илъэс) мы узыр яIэу нэбгырэ 1730-рэ агъэунэфыгъ. Ушъхьагъу зэфэшъхьафхэм къахэкIыкIэ нэбгырэ 599-мэ ядунай ахъожьыгъ, ахэм ащыщэу зэпахырэ узым илIыкIыгъэр 293-рэ.
2025-рэ илъэсым иапэрэ мэзиплI ВИЧ-р яIэмэ республикэм щыпсэурэ нэбгырэ 60836-рэ ауплъэкIугъ, апэрэу нэбгырэ 32-мэ къахагъэщыгъ. БлэкIыгъэ илъэсым мы уахътэм ехъулIэу а пчъагъэр 16 хъущтыгъ.
ВИЧ-инфекциер зиIэ нэбгырэ 1005-рэ Адыгеим щэпсэу, ахэм ащыщэу 911-р диспансернэ учетым хэтых, нэбгырэ 799-мэ антиретровируснэ терапие афашIы, ахэм кIэлэцIыкIуи 9 ащыщ.
Урысыеми, Къыблэм ишъолъырхэми Адыгеир ябгъапшэмэ, зэпахырэ узым нахь макIэу зыщеушъомбгъу. ВИЧ-р анахьэу къызщыхагъэщыгъэр Мыекъопэ, Джэджэ, Красногвардескэ районхэр, Мыекъуапэ ыкIи Адыгэкъалэ.
СПИД-м илIыкIыгъэхэм я Дунэе мафэ пшъэрылъэу иIэр илъэс зэкIэлъыкIохэм зэхъокIырэп. Мыщ илIыкIыгъэхэр тыгу къэдгъэкIыжьынхэ, узыр хэти къынэсын зэрилъэкIыщтым тегупшысэныр ары. ВИЧ-р къызэутэкIыгъэхэри цIыфых. Ахэр пстэуми афэдэу Iоф ашIэн, псэунхэ фитыныгъэ яI.
Хэтрэ цIыфи ыгу къыгъэкIыжьын фаер ипсауныгъэ ежь ыIэ зэрилъыр ары. ВИЧ-р къызхагъэщыгъэр зыфэсакъыжьэу, игъом антиретровируснэ терапие ышIы зыхъукIэ, ипсауныгъэ изытет лъэшэу къыщыкIэщтэп.
ШIоигъэныгъэ зиIэ пстэуми ВИЧ-инфекциехэр апкъышъол хэлъымэ къэзыгъэ­лъэгъощт тестирование ыпкIэ хэмы­лъэу афашIын алъэкIыщт. Къыхэгъэщыгъэн фае ар зыми зэримылъэгъущтыр. СПИД-м ыкIи зэпахырэ узхэм апэуцужьыгъэнымкIэ Гупчэм (урамэу Краснооктябрьскэр, 43) нахь игъэкIотыгъэ къэ­бар хэти щигъотын ылъэкIыщт. Ащ пае телефон номерэу 8 (8772)52-32-86-м Iоф ешIэ.
Лъэустэнджэл Роз.
Зэпахырэ узхэм зыщяIэзэхэрэ Адыгэ республикэ клиническэ сымэджэщым иврач шъхьаI.