ЛIэшIэгъу пчъагъэ хъугъэу шапсыгъэхэм зэрахьэрэ хъызмэт Iофхэм зызэрарагъэу­-
шъомбгъущтым, ижъыкIэ къыщегъэжьагъэу ахэр зыщыпсэурэ чIыпIэр къызэраухъу­мэ­-
щтым афэгъэхьыгъэ Iэнэ хъураеу Псы­шIопэ Адыгэ Хасэм иунэ щыкIуагъэм Шъа­чэрэ ТIопсэ районымрэ бэшIагъэу ащы­псэухэрэр зыгъэгумэкIырэ Iофыгъуабэм ща­тегущыIагъэх.

Iэнэ хъураем къыщаIэтыгъэ Iофыгъор Краснодар краим ис шапсыгъэхэр анахьэу зыгъэгумэкIыхэрэм ащыщ. Адыгэ Хасэм хэтхэм къызэраIорэмкIэ, къуаджэхэм ащыкIорэ зэIукIэ пстэуми ар ренэу къащыхалъхьэ. Ар къыбгурыIонэуи щыт: шапсыгъэхэм яшэн-хабзэхэр, зэсэгъэхэ ящыIакIэ къызэтегъэ­нэжьыгъэнхэм, ахэр Iофэу зы­пылъхэм язегъэушъомбгъун япхыгъэ нэмыкI зигъо Iофы­гъохэри ащ къызэлъеубытых. Илъэс 30-м ехъугъэу мы Iофыгъор зэрэзэшIуамыхыгъэм социальнэ гумэкIыгъом къызэ­рэхигъахъорэр къэIогъэн фае.
ПсэупIэхэм ащыкIогъэ зэхахьэхэм, сессиехэм, зэфэсхэм, къэралыгъо хабзэм икъулы­къу­хэмрэ чIыпIэ зыгъэIорышIэжьынымкIэ къулыкъухэмрэ ялIыкIохэм адыряIэгъэ зэIукIэхэм, Адыгэ Хасэр зычIэт унэм гъэ­рекIо тыгъэгъазэм и 22-м
щы­кIогъэ научнэ-практическэ кон­ференциеу «Хъызмэт Iоф­шIэн лъэпкъхэу шапсыгъэхэр зыпылъхэм зягъэушъомбгъу­гъэныр, ижъыкIэ къыщегъэжьагъэу ахэр зыщыпсэурэ чIыпIэр къэгъэгъунэгъэныр» зыфиIорэм зыщатегущыIэгъэ Iофыгъо дэ­дэхэр ары Iэнэ хъураеми къыщаIэтыгъэхэр.
— Тэ мурад шъхьаIэу тиIэр ижъыкIэ къыщегъэжьагъэу ти­лъэпкъ зыщыпсэурэ чIыпIэм игъунапкъэхэр зэрагъэунэфыщт шIыкIэр къэдгъотыныр, лIэшIэгъу пчъагъэ хъугъэу шапсыгъэхэр зэрыс шъолъырым иэкономикэ зыкъезыгъэIэтыщт, социальнэ гумэкIыгъом къыкIезыгъэчыщт зигъо Iофыгъохэм, къуаджэхэм адэсхэм IофшIэн зэрямыIэм хэкIыпIэ горэ къыфэгъотыгъэн зэрэфаем татегущыIэныр ары, — къыIуагъ общественнэ парламентым итхьаматэу КIа­кIыхъу Мэджыдэ зэIукIэр къызэIуихызэ. — Къалэу Шъа­чэрэ ТIопсэ районымрэ ащы­псэурэ адыгэхэр Iофыгъуабэмэ агъэгумэкIых. Ятэжъ пIашъэхэр къызэрыхъухьэгъэхэ, зэрафэ­лъэкIэу якъарыу зыхалъхьэгъэ чIыгу гупсэр сыдэущтэу къаухъу­мэщта? Хъызмэт лъэпкъ зэфэшъхьафхэу зэрахьэщтыгъэхэр шапсыгъэхэм сыдэущтэу къы­зэ­тырагъэнэжьыщта Шъачэ ­илъэпкъ парк ихъызмэт шъо­лъыр ихьанхэ фимытхэмэ? Мэз фондым икварталхэр шъолъыр-­шъолъырэу зэтыраутыхэ зэхъум сыда чIыпIэрысхэр зыкIыхамыгъэлэжьагъэхэр, ахэм яеплъыкIэ къызкIыдамылъытагъэр? Къуа­джэхэм ягъунапкъэхэм заповедникхэр къаголъ зэрэхъугъэм къыхэкIэу яхъызмэтшIапIэхэм анэсынхэм пае рекреационнэ чIыпIэхэр е заповедникхэр зэпачынхэ фаеу зэрэхъурэр тэрэ­зыхэп. Мыщ фэдэ упчIэхэм яджэуап Iэнэ хъураем къыщыратыгъэмэ, зигъо Iофыгъохэр зэрэзэшIуахыщт амалхэр къыщагъотыгъагъэмэ дэгъугъэ.

Iэнэ хъураем хэлэжьагъэх Краснодар краим иадминист­ра­цие IэкIоцI политикэмкIэ иде­пар­­тамент игъэIорышIапIэу об­щественнэ-политическэ объ­единениехэм зэдэлэжьэныгъэ адызиIэм ипащэу Олег Пчельник, ПсышIопэ районым иад­министрацие ипащэ игуадзэу Кристина Робеко, ПсышIопэ районым иадминистрацие иотделэу хэбзэухъумэкIо къулы­къу­хэм адэлажьэрэм ипащэу Рус­лан Завьяловыр, ТIопсэ районым иадминистрацие игъэIорышIапIэу общественнэ-политическэ объединениехэм зэпхыныгъэ адызиIэм ипащэу Артем Куприяновыр, Шъачэ икъэлэ ЗэIукIэ ПсышIуапэкIэ идепутат куп итхьаматэу Павел Афанасьевыр, Шъэчэ лъэпкъ паркым ипащэ иапэрэ гуадзэу Владимир Титовыр, нефтепромышленникхэм я Союз ипащэ игуа­дзэу Владимир Атоян, федеральнэ ушэтэкIо гупчэу «ШIэныгъэхэмкIэ Урысые академием исубтропическэ научнэ гупчэ» илабораторие инаучнэ IофышIэ шъхьаIэу Александр Садовоир, мы учреждением инаучнэ IофышIэ шъхьаIэу, тарихъ шIэныгъэхэмкIэ докторэу, доцентэу Марина Белозеровар, къоджэ администрациехэм япащэхэр, нахьыжъхэр, Адыгэ Хасэм хэт­хэр, предпринимательхэр.
Iофыгъуабэмэ язэшIохыкIэ хъущтхэм афэгъэхьыгъэу Iэнэ хъураем хэлажьэхэрэм яеплъы­кIэхэр къыраIотыкIыгъэх, этнографиемкIэ пшъэрылъэу яIэхэм, хы ШIуцIэ Iушъом щыпсэурэ адыгэхэм яIофыгъохэм атегущыIагъэх.
ШIэныгъэхэмкIэ Урысые академием Шъэчэ лъэпкъ паркыр шъолъыр-шъолъырэу зэрэзэтеу­тыгъэм зэхъокIыныгъэхэр фэ­шIыгъэнхэ зэрэфаем фэгъэхьыгъэ зэфэхьысыжьэу ышIыгъэр Урысые Федерацием и Пра­вительствэ зэрэIэкIигъэхьагъэр шIэныгъэлэжьхэм Iэнэ хъураем къыщаIуагъ. Нефтепромышленникхэм я Союз хэтхэми мэз фондым икварталхэр шъолъыр­шъолъырэу зэрэзэтеутыгъэхэм зэхъокIыныгъэ зэрафашIыщтыр къагъэшъыпкъэжьыгъ, шапсы­гъэхэр ащ фэдэ Iофхэм зэра­хэлэжьэнхэ фаем къыдырагъэштагъ. Зигъо Iофыгъохэм язэшIохынкIэ къызфагъэфедэн алъэкIыщт законодательнэ актхэм ягугъу къашIыгъ.
Адыгэ Хасэм хэтхэм яшIошI­кIэ, апэрэ чэзыоу зэшIохыгъэн фаехэм ащыщ Федеральнэ хэ­бзэгъэуцугъэу «Урысые Федерацием къихъухьэгъэ лъэпкъхэу зипчъагъэкIэ макIэ хъухэрэм яфитыныгъэхэр къыдэлъытэ­гъэнхэмкIэ гарантиеу щыIэхэм яхьылIагъ» зыфиIорэр шъо­лъырхэми, чIыпIэхэми ащагъэцэкIэныр. Илъэс 24-кIэ узэ­кIэ­Iэбэжьмэ, Урысые Федераци-
ем и Правительствэ ышIыгъэ унашъом диштэу хы ШIуцIэ Iушъом Iус шапсыгъэхэр зипчъа­гъэкIэ макIэ хъурэ лъэпкъхэм ахалъытагъэх. Федеральнэ хэ­бзэгъэуцугъэр зытегъэпсыхьагъэр хэгъэгум ишъолъыр 40-м фэдизмэ арыс ащ фэдэ лъэпкъ­хэр къызэтегъэнэжьыгъэнхэр, адрэ лъэпкъхэм зэратекIырэ яхабзэхэр, якультурэ къэухъу­мэгъэнхэр ары.
— Iэнэ хъураем къыщаIэтыгъэ IофыгъошхуитIумкIэ этно­логическэ экспертизэ зэхэщэгъэн фаеу сэлъытэ, — къы­Iуагъ Адыгэ Хасэм хэтэу, ТОС-у «Кичмай» и Совет итхьаматэу ЛIыф Хъалидэ. — ЛIэшIэгъубэ хъугъэу шапсыгъэхэр зэрыс шъолъырым игъунапкъэхэр замыгъэунэфыхэкIэ, тызыщыпсэу­рэ чIыпIэмрэ бэшIагъэу тызпылъ Iофхэмрэ Урысые Федерацием къыщыхъугъэхэу щыпсэурэ лъэпкъхэу зипчъагъэкIэ макIэ хъухэрэм яфедеральнэ спискэ зыхамыгъахьэхэкIэ, Урысые Фе­дерацием ихэбзэгъэуцугъэу егъашIи зы чIыпIэ щыпсэурэ лъэпкъхэм афэгъэхьыгъэр замыгъэцакIэкIэ, законхэм гъэтэ­рэзыжьынхэр зафамышIыхэкIэ ыкIи законыкIэхэр замыштэхэкIэ, нэмыкI лъэпкъхэм ахэткIухьа­жьынхэм ищынагъо шапсыгъэ­хэм къашъхьарыхьащт. Генераль­нэ планыкIэм диштэу адыгэ къуаджэхэм ягъунапкъэхэр лъэ­шэу апаупкIыгъэхэшъ, унэ зытырашIыхьащт чIыпIэхэр яIэжь­хэп, сабыибэ зэрыс унагъохэм чIыгу Iахьхэр къафыхагъэкIын алъэкIырэп, шапсыгъэ­хэм егъашIи къадэгъогурыкIогъэ IофшIэн лъэпкъхэм зыщапы­лъыщт чIыгухэр яIэжьхэп. Лъэшэу къагъэгъунэрэ чIыопс чIы­пIэхэм ягъунапкъэхэр унэе ха­пIэхэм апхырэкIых, къуаджэ­хэм къафэгъэзэгъэ чIыгухэмрэ ахэм къапэIулъ чIыпIэхэмрэ цIыфэу къэкощыжьхэрэм аращэх.
Хьаджыкъо щыщ Шъыжъ Мусэ, Къэлэжъ къикIыгъэ Гъыр­бэ Салбый, Шъачэ дэс Кобл Мадин, Тыгъэмыпс щыщ Хьахъо Даут Iэнэ хъураем къызыщэгущыIэхэм, хы ШIуцIэ Iушъор къэзыуцухьэрэ дунаим икъэу­хъумэн, чIыгу-мылъку зэфыщытыкIэхэм, бэшIагъэу шапсыгъэ­хэр зыпылъ чъыгхэтэлэжьынымрэ бжьэхъунымрэ япхыгъэ Iофыгъошхохэр къызэрэуцугъэ­хэр хагъэунэфыкIыгъ. Мы Iоф­тхьабзэм хэлэжьэгъэ пстэуми къэуцугъэ Iофыгъохэр хабзэм диштэу зэшIохыгъэн зэрэфаем къыдырагъэштагъ.
Ныбэ Анзор.