Мыхэм защытегущыIэгъэхэ зэхэсыгъо непэ АР-м псауны­гъэр къэухъумэгъэнымкIэ и Министерствэ иколлегие иIагъ. Ащ иIофшIэн хэлэжьагъ Адыгеим и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат. ЗэнэкъокъукIэу «Терапевт анахь дэгъу» зыфиIорэм къащыхэщыгъэхэр ащ щагъэшIуагъэх. Iофтхьабзэр рамыгъажьэзэ IэзапIэхэм машина­кIэхэр аратыгъэх.

Пстэури нахь игъэкIотыгъэу.
Апэрэ медико-санитар IэпыIэ­гъур язытырэ медицинэ органи­зациехэм апае автомобили 10-у кIэу къащэфыгъэхэр шъо­лъыр проектэу «Адыгэ Респуб­ликэм псауныгъэм икъэухъумэнкIэ ипэ­ублэ IэзапIэхэм ягъэ­кIэжьын» зыфиIорэм къыдыхэлъытэгъэ Iофтхьабзэхэм къа­хеубытэ.
Автомобильхэр ятыжьыгъэнхэм фэгъэхьыгъэ Iофтхьабзэм хэлэжьагъэх Адыгеим и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат, АР-м псауныгъэм икъэухъумэнкIэ ми­­нистрэу Мэрэтыкъо Рустем, IэзапIэхэм ыкIи сымэджэщхэм яврач шъхьаIэхэр.
Республикэм и ЛIышъхьэ къызэрэхигъэщыгъэмкIэ, псауныгъэм икъэухъумэнкIэ автопаркыр зэрагъэкIэжьырэм мэхьанэшхо иIэу щыт медицинэ фэIо-фашIэхэр нахьышIоу зэхэщэгъэнхэмкIэ.
«Пэублэ звенэм медицинэ IэпыIэгъу зэращаратырэр нахь дэгъоу зэхэщэгъэным, къуа­джэ­хэм терапевт IэпыIэгъур нахь икъоу щарагъэгъотын алъэкIыным иамал автотранспортыкIэм къытыщт. Медицинэ организациехэм мылъку IэпыIэгъоу яттырэм нахь хэдгъэхъощт, медицинэм иIофышIэхэм нахь дэ­гъоу япшъэрылъхэр агъэцэкIэнхэмкIи ащ ишIуагъэ къэкIощт. ТшIэрэр зэкIэ зыфэгъэхьыгъэр цIыфхэр ары ыкIи ащ шIуагъэ къытын фае. ЦIыфхэм тызэрафэгумэкIырэр, тынаIэ зэратедгъэтырэр зэхашIэн фае», — къыхигъэщыгъ КъумпIыл Мурат.
АР-м псауныгъэм икъэухъу­мэнкIэ иминистрэ къызэри­Iуа­гъэмкIэ, автомобилыкIэхэр зы­IэкIэхьагъэхэр: Красногвардейскэ район сымэджэщыр, Мыекъопэ районым игупчэ сы­мэджэщ, К. М. Батмэным ыцIэ­кIэ щыт район сымэджэщэу Адыгэкъалэ дэтыр, Кощхьэблэ район сымэджэщыр, Мыекъопэ къэлэ ыкIи кIэлэцIыкIу IэзапIэхэр.
АР-м псауныгъэм икъэухъу­мэнкIэ и Министерствэ къызэритыгъэмкIэ, цIыфхэм япсау­ныгъэ изытет иуплъэкIункIэ (диспансеризациемкIэ), яунэ ис­хэу сымаджэхэм яплъынхэмкIэ, медицинэ организацием ахэр нэгъэсыгъэнхэмкIэ, пэIудзыгъэ чIыпIэхэм ащыпсэухэрэм Iэзэгъу уцхэр аIэкIэгъэхьэгъэнхэмкIэ ыкIи нэмыкI ме­дицинэ гухэлъхэмкIэ ахэр агъэ­федэщтых.
Республикэм и ЛIышъхьэ Iоф­тхьабзэм хэлажьэхэрэм адэ­гущыIэ зэхъум анахьэу къыхигъэщыгъэхэм ащыщ къоджэдэс­хэм медицинэ IэпыIэгъоу ара­тырэр нахьышIоу зэхэщэгъэным мэхьанэшхо зэриIэр. Ащ пае Адыгеим фельдшер-мамыку IэзапIэхэр, врач амбулаториехэр щашIых, автотранспортыр ыкIи Iэмэ-псымакIэхэр къащэфых. Лъэпкъ проектэу «Псауныгъэр къэухъумэгъэныр» зыфиIорэмрэ пэублэ звенэр зэтегъэпсыхьэгъэнымкIэ программэмрэ къыдалъытэрэ Iофтхьабзэхэр зэ­шIуахых. Ащ нэмыкIэу Урысые Федерацием и Президентэу Владимир Путиным медицинэм иIофышIэхэм IэпыIэгъу ятыгъэнымкIэ амалыкIэхэр ренэу игъо къафелъэгъух. Къэ­ралыгъом ипащэ ишIоигъоны­гъэкIэ программэхэу «Къоджэ доктор», «Къо­джэ фельдшер» зыфиIохэрэр лъагъэкIотэщтых. Мы илъэсым Адыгеим икъоджэ медицинэ учреждениехэм врач 55-рэ ыкIи медицинэм иIофышIэ 12-рэ аща­гъэлэжьэнэу рахъухьэ.
Къалэхэмрэ къуаджэхэмрэ ащыпсэухэрэм медицинэ IэпыIэгъу дэгъу ятыгъэнымкIэ джырэкIэ щыIэ ыкIи кIэу агъэфе­дэщт Iофтхьабзэхэм шIуагъэ къы­зэ­-рахьыщтым ицыхьэ зэрэтелъыр КъумпIыл Мурат къыхигъэщыгъ.
Пшъэрылъ шъхьаIэхэр къыгъэнэфагъэх
Республикэм псауныгъэм икъэухъумэнкIэ и Министерствэ иколлегиерэ зидунай зыхъожьхэрэм япчъагъэ къыкIегъэчы­гъэным, социальнэ мэхьанэ зиIэ узхэр къямыгъэутэлIэгъэнхэм, цIыфхэу лъы зытыхэрэм япчъа­гъэ нахьыбэ шIыгъэным афы­тегъэпсыхьэгъэ Iофтхьабзэхэм ягъэцэкIэнкIэ комиссиемрэ зэдыряIэгъэ зэхэсыгъор АР-м и ЛIышъхьэ и Координационнэ гупчэ щыкIуагъ.
Iофтхьабзэм хэлэжьагъэх Адыгеим и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат, АР-м и Къэралыгъо Совет — Хасэм и Тхьаматэу Вла­димир Нарожнэр, АР-м псауныгъэм икъэухъумэнкIэ иминистрэу Мэрэтыкъо Рустем, АР-м финансхэмкIэ и Министерствэ, АР-м и Роспотребнадзор, партиеу «Единэ Россием» и Адыгэ шъолъыр къутамэ, IэзэпIэ учреждениехэм япащэхэр.
Къэзэрэугъоигъэхэм закъыфигъазэзэ, Адыгеим и ЛIышъхьэ къыIуагъ илъэсэу икIыгъэм Iофэу ашIагъэм пае зэрафэразэр. Урысыем и Президентэу Вла­димир Путиным къыгъэуцугъэ пшъэрылъхэм атегъэпсыхьагъэу псауныгъэм икъэухъумэн исистемэ нахь шIогъэ ин къытэу шъолъырым щызэхэщэгъэным мэхьанэу иIэр къыхигъэщыгъ.

«Илъэсэу икIыгъэм шъолъырымкIэ медицинэм сомэ миллиарди 9,2-м ехъу пэIуагъэхьагъ. Ахъщэр анахьэу зыпэIухьагъэр инфраструктурэ Iофыгъохэм язэшIохын, автопаркым игъэкIэ­жьын, фэгъэкIотэныгъэ зиIэхэм Iэзэгъу уцхэр аIэкIэгъэхьэгъэнхэр, медицинэм иучреждениехэр мылъкукIэ ыкIи техникэкIэ нахь зэтегъэпсыхьэгъэнхэр, гу-лъынтфэ ыкIи адэбз узхэр зиIэхэм япхыгъэ Iофхэр нахь дэгъоу зэшIохыгъэнхэр», — къыIуагъ КъумпIыл Мурат.
Медицинэ Iэмэ-псымэхэр, Iэзэгъу уцхэр фэгъэкIотэныгъэ зиIэхэм аIэкIэгъэхьэгъэнхэм со­мэ миллион 500 фэдиз апэ­Iуагъэхьагъ. Врач амбулато­риитIу ашIыгъ, КъокIыпIэкIэ за­джэхэрэ микрорайоным поликлиникэ къыщызэIуахыгъ. Медицинэ колледжым игъэкIотыгъэ гъэцэкIэжьынхэр рашIылIагъэх ыкIи лицееу N 34-р зычIэтыгъэ унэр къыратыжьыгъ. ПсэупIэу Инэм поликлиникэу щашIырэр ухыгъэным, джащ фэдэу къутырэу Гавердовскэм щагъэпсырэ врач амбулаторием изытет, муниципалитетхэм врач амбулатории 5-у ащашIынэу рагъэ­жьагъэм ягугъу къышIыгъ.
«Илъэсэу икIыгъэм предприниматель пстэуми акIуачIэ зэ­рэрахьылIагъэм ишIуагъэкIэ гъэхъэгъэшIухэр тшIынхэ тлъэ­кIыгъ. Анахь мэхьанэ зиIэхэм ащыщ ушъхьагъу зэфэшъхьафхэм къахэкIэу зидунай зыхъожьы­хэрэм япчъагъэ процент 17,5-кIэ нахь макIэ зэрэхъугъэр, кIэлэцIыкIоу дунаим ехыжьхэрэм япчъагъэ, ыпэрэ илъэсым елъы­тыгъэмэ, ызыщанэкIэ нахь макIэ хъугъэ. ХэушъхьафыкIыгъэу къыхэзгъэщынэу сызыфаер илъэ­сэу икIыгъэм икIэуххэм нафэ къызэрашIыгъэмкIэ, Адыгеим апэ­рэу цIыфым къыгъашIэрэр илъэс 75,4-м нэсэу щагъэунэфыгъ. ТапэкIи тигъэхъагъэхэм ахэдгъэхъоным мэхьанэшхо иIэу щыт», — къыIуагъ КъумпIыл Мурат.
Урысыем псауныгъэм икъэу­хъумэнкIэ иминистрэу Михаил Мурашко гъэрекIо Адыгеим къы­зэкIом хигъэунэфыкIыгъагъ лъэ­ныкъо заулэхэмкIэ республикэм опытышIоу IэкIэлъ хъугъэр. Адыгеим и ЛIышъхьэ къызэрэхигъэщыгъэмкIэ, федеральнэ министрэм игъоу ылъэгъугъэхэм атегъэпсыхьагъэу хэкIыпIакIэхэм нахь тынаIэ атетыдзэн фае. МедицинэмкIэ кадрэхэр зэримыкъухэрэм, цIыфхэм ядиспансеризацие изытет нахьышIоу зэхэщэгъэным ыкIи нэмыкIхэм ар афэгъэхьыгъ.
Республикэм врач 300 фэдиз ыкIи гурыт медицинэ IофышIэ 700-м ехъу ищыкIагъ. АР-м и ЛIышъхьэ къызэрэхигъэщыгъэмкIэ, илъэсэу икIыгъэм респуб­ликэм ыкIи хэгъэгум иапшъэрэ еджапIэхэм Адыгеим щыщ нэбгыри 127-рэ ачIэхьагъ, ординатурэм ипрограммэкIэ — 65-рэ. Мыекъопэ медицинэ колледжыр нэбгыри 182-мэ къаухыгъ. Илъэ­сэу икIыгъэм къыщегъэжьагъэу фельдшер-мамыку IэзапIэхэм, по­ликлиникэхэм, район сымэджэщхэм ыкIи IэпыIэгъу псынкIэм Iоф ащызышIэхэрэм ялэжьапкIэ сомэ мини 4,5-м къыщыубла­гъэу сомэ мин 18,5-м нэсэу къафыхагъэхъуагъ. Хэгъэгум и Президент иунашъо ишIуагъэкIэ программэхэу «Къоджэ доктор», «Къоджэ фельдшер» зыфиIохэрэр лъагъэкIотагъэх. Ащ амал къытыщт республикэм икъоджэ ме­дицинэ учреждениехэм врач 55-рэ ыкIи медицинэ IофышIэ 12-рэ ахэхъонэу. Мы илъэсым къыщегъэжьагъэу IэпыIэгъу псын­­кIэм ифельдшерхэу программэм тетэу Iоф зышIэхэрэм зэтыгъо ахъщэ IэпыIэгъоу сомэ мин 500 республикэм къащаратыщт.

КъумпIыл Мурат къыхигъэщыгъэхэм зыкIэ ащыщ мы илъэсым къыщегъэжьагъэу «Участковэ врач-терапевт анахь дэгъур» зыфиIорэ зэнэкъокъур зэхащэу зэраублагъэр. Республикэм и ЛIышъхьэ ипсалъэ къызщиухыщтым IэпэIэсэныгъэу яIэм епхыгъэ зэнэкъокъоу зэхащагъэм анахь дэгъоу къыщыхагъэщыгъэ врачхэм шIухьафтынхэр аритыжьыгъэх. Апэрэ чIыпIэр зыубытыгъэр Мыекъопэ къэлэ поликлиникэм иврач-терапевтэу Татьяна Оджха, ащ ишIухьафтын сомэ мин 250-рэ зэрэхъурэр. Адыгэкъалэ дэт район сымэджэщым иучастковэу Джамырзэ Рузанэ ятIонэрэ чIыпIэр ыубытыгъ (сомэ мини 150-рэ), Тэхъу­тэмыкъое район сымэджэщым итерапевтэу Чэсэбый Марзиет — ящэнэрэ чIыпIэр къыдихыгъ (сомэ мини 100 къыфагъэшъошагъ).
АР-м и Министерствэ 2023-рэ илъэсым Iофэу ышIагъэм икIэ­уххэм къатегущыIагъ министрэу Мэрэтыкъо Рустем. Ащ къызэриIуагъэмкIэ, 2022-рэ илъэсым елъытыгъэмэ, илъэсэу икIыгъэм республикэм исхэм япчъагъэ нэбгырэ мин 32,2-рэ къыхэ­хъуагъ. Министрэм къызэрэхигъэщыгъэмкIэ, цIыфхэм къагъа­шIэрэр нахьыбэ хъугъэ, илъэси 10-м къыкIоцI хэхъуагъэр илъэси 3,4-рэ ыкIи гурытымкIэ цIыфым къыгъашIэрэр илъэс 75,4-м нэсыгъ.
КъызэрэхагъэщыгъэмкIэ, республикэм иIэзапIэхэм медицинэ IэпыIэгъу защаратыгъэр, 2022-рэ илъэсым елъытыгъэмэ, нэбгырэ 60-кIэ нахьыб. Медицинэ реабилитацием ипрограммэ къызэ­рэдилъытэрэм тетэу сомэ милли­он 60 фэдиз зытефэгъэ Iэмэ-­псымэхэр къащэфыгъэх. Пе­диатрэхэр гъогогъуитIо Херсон хэкум и Геническэ район щыIагъэх. IэпыIэгъу псынкIэм иавтопарк автомобиль 20-кIэ агъэ­кIэжьыгъ. ФэгъэкIотэныгъэ зиIэ сымэджэ мин 40,7-м яуцхэм апэIухьагъэр сомэ миллион
612-м ехъу. Шъоущыгъууз зиIэ кIэ­лэцIыкIухэм ыпкIэ хэмылъэу джыри уцхэр аIэкIагъахьэхэзэ ашIынэу Адыгеим и ЛIышъхьэ пшъэрылъ афишIыгъ.
Министрэм къыIуагъ мылъку тедзэ медицинэм иIофышIэхэм ялэжьапкIэ фашIынэу, джащ фэ­дэу лъэпкъ проектэу «Псауныгъэм икъэухъумэн» ипхырыщын лъагъэкIотэнэу. Нафэу зэ­рэщы­тымкIэ, проектым сомэ миллион 440-м ехъу пэIуагъэхьагъ. ­Лъэпкъ проектэу «Демогра­фием» игъэцэкIэнкIи Iофтхьэбзэ гъэнэфагъэхэр зэрахьэх.
Министрэр хэушъхьафыкIы­гъэу къащыуцугъ 2024-рэ илъэсымкIэ пшъэрылъхэм. Урысыем и Президент Федеральнэ Зэ­IукIэм фигъэхьыгъэ Джэпсалъэм къыпкъырыкIыхэзэ, пэублэ зве­нэм игъэкIэжьын лъагъэкIуатэ, ным, кIэлэцIыкIухэм якъэухъу­мэн, IэзапIэхэр зэтегъэпсыхьэгъэнхэм, медицинэмкIэ цифрэ технологиехэр гъэфедэгъэнхэм анаIэ тырагъэты.
ШIокI зимыIэ медицинэ страхованием ичIыпIэ программэу 2023-рэ илъэсым телъытагъэр гъэцэкIагъэ зэрэхъугъэм къытегущыIагъ чIыпIэ фондым ипащэу Хъут Светланэ. Фондым ипрограммэ игъэцэкIэн медицинэ ор­ганизацие 46-рэ ыкIи зы ме­дицинэ страховой организацие хэлэжьагъ. ЦIыф куп гъэнэфагъэхэм ядиспансеризациекIэ, технологие анахь инхэр зыщагъэфедэрэ медицинэ IэпыIэгъур кIэлэцIыкIухэм ятыгъэнымкIэ IофшIэн гъэнэфагъэ зэшIуахыгъ.
Псауныгъэм икъэухъумэнкIэ профсоюзхэм я Адыгэ респуб­ликэ организацие итхьаматэу Любовь Усачевам медицинэм ылъэныкъокIэ социальнэ-экономикэ ыкIи правовой Iофтхьа­бзэхэр зэшIохыгъэ зэрэхъухэрэм фэгъэхьыгъэу къыIотагъ. Гъэ­хъа­гъэу ашIыгъэхэм ыкIи зыгъэ­гумэкIырэ Iофыгъохэм ар къащыуцугъ.
КъэгущыIагъэхэм къаIуагъэ­хэм япхыгъэу КъумпIыл Мурат АР-м псауныгъэм икъэухъу­мэнкIэ и Министерствэ ипащэ пшъэ­рылъ фишIыгъ ыпкIэ зы­хэлъ ыкIи зыхэмылъ медицинэ фэIо-фашIэхэм нахь зарагъэушъомбгъунэу, бюджет ыкIи коммерческэ IэзапIэхэм япхыгъэ Iофхэу къэуцухэрэр тэрэзэу зэшIохыгъэнхэу, Урысыем псауныгъэм икъэухъумэнкIэ иминистрэу Ми­хаил Мурашко игъоу ылъэгъу­гъэхэр гъэцэкIагъэ хъунхэм тэ­рэзэу лъыплъэнхэу, псэупIэ­хэм­рэ муниципалитетхэмрэ япа­щэхэр нахь чанэу медицинэм ихэхъоныгъэ къыхэгъэлэжьэгъэнхэу.
Мы зэIукIэм къыщаIуагъэхэм ялъытыгъэу унэшъо заулэ ­аштагъ. Ахэм анахьэу анаIэ зы­тырарагъадзэрэр: медицинэ IэпыIэгъур тапэкIи нахь дэгъоу зэхэщэгъэныр, къэхъухэрэм япчъагъэ нахьыбэ шIыгъэныр, зидунай зыхъожьыхэрэм къыкIе­гъэчыгъэныр, ведомствэ уплъэ­кIун Iофтхьабзэхэр на­хьы­шIоу зэхэщэгъэнхэр, хэушъхьафыкIыгъэ дзэ операцием хэла­жьэхэрэм ыкIи ахэм яунагъохэм арысхэм ящыкIэгъэ медицинэ IэпыIэгъур ятыгъэныр ыкIи нэмыкIхэр.
АР-м и ЛIышъхьэ ипресс-къулыкъу