Гъэтхапэр зыфэдэщтыр
Непэ гъатхэм иапэрэ мазэу гъэтхапэр къихьагъ. Ижъым, я XIX-рэ лIэшIэгъум ыгузэгухэм нэс гъэтхапэр илъэсым иапэрэ мазэу алъытэщтыгъ. Гъэтхапэм ом изытет лъэшэу зызэблехъу. Ащ икъихьэгъум Сыбыр лъэныкъо къикIырэ жьыр нахь макIэ мэхъу. Атлантикэм ыкIи средиземноморскэ жьыр къокIыпIэ лъэныкъом къикIыщт, ащ къыхэкIэу Адыгеим фабэр ыкIи ощх къыхьыщт. Гъэтхапэм иапэрэ мафэхэм чъыIэм къытыригъэзэжьыщт, мэкъумэщ культурэхэм иягъэ аригъэкIын ылъэкIыщт. Гъэтхапэм и 21-р чэщымрэ мафэмрэ якIыхьагъэ зэфэдиз зыщыхъурэ маф. Ащ къыщегъэжьагъэу гъатхэр къихьагъэу алъытэ ыкIи мэкъуогъум и 22-м нэс ар лъэкIуатэ. ГидрометеорологиемкIэ ыкIи тыкъэзыуцухьэрэ дунаим иуплъэкIункIэ Гупчэм ипащэу Александр Митровым тызэрэщигъэгъозагъэмкIэ, гъэтхапэу къихьагъэр зыпкъ итыщт, фэбэщт ыкIи шынэгъакIэ хэлъэу щытыщт. ГурытымкIэ мэзэ температурэр шапхъэхэм афэдизыщт ыкIи тIэкIу анахьыбэщт. Мазэм ощхэу къещхыщтыр шапхъэхэм афэдизыщт ыкIи тIэкIу ашъхьэдэкIыщт. Мазэм иапэрэ мэфипшIым къыриубытэу ос цIынэр къыхьыщт, чэщым ыкIи пчэдыжьым пщагъоу щытыщт, макIэу цIэнлъэгъощт. Апэрэ мэфипшIыр. Чэщым чъыIэу градуси 3, фабэу градуси 2 щыIэщт, чъыIэр градуси 8-м нэсэу къыхэкIыщт. Мафэм фабэр градуси 6 — 11-м, джащ фэдэу градус 15-м кIахьэу хъущт. ЯтIонэрэ мэфипшIыр. Чэщым чъыIэр градуси 2, фабэр градуси 3 хъоу щыIэщт. Мафэм фабэр градуси 5 — 10-м кIэхьащт. Ящэнэрэ мэфипшIыр. Гъэтхапэм икIэухым ом изытет нахь фэбэщт. Чэщым фабэр градуси 6-м щыкIэхьащт, мафэм градус 12-м нэсыщт. КъыхэкIыщтых фабэр градус 15 — 20-м нэсэу къызщыфэбэщт мафэхэр. Къушъхьэхэм градуси 5 — 7-кIэ нахь ащычъыIэщт. Къушъхьэхэм ателъ осыр къызщигъэжъурэ уахътэм ыкIи лъэшэу къызещхырэм псыхъохэм адэт псыр къыдэкIоен ылъэкIыщт, ау шапхъэу щыIэхэм ашIокIыщтэп. Мэкъумэщ культурэм икъэгъэкIынкIэ ом изытет гумэкIыгъо къыздихьыщтэп. КIАРЭ Фатим.