Iоныгъом иятIонэрэ тхьаумафэ унэгъо джэныкъом и Мафэу республикэм щагъэнэфагъ. Ащ ипэгъокIэу онджэкъ машIор илъэс 58-рэ хъугъэу зымыгъэкIуасэхэрэ КIыкI Вячеславрэ Нуриетрэ адэжь тыщыIагъ.

Зэшъхьэгъусэхэм зэфыщытыкIэ дахэхэр зыщызэрахьэрэ, лъэпсэ пытэ зиIэ унагъо зэрагъэпсыгъэм ишъэфхэр къядгъэ­Iотагъ.
ЛIэшIэгъуныкъом ехъугъэу зэдэпсэурэ нэбгыритIур Нэ­шъукъуае дэсых, кIэлэегъэджэ сэнэхьатым ягъашIэм рылэжьагъэх, нэужым мэкъумэщ хъыз­мэтым падзэжьыгъ. Зэшъхьэ­гъусэхэм кIэлищ зэдапIугъ: Олег, Юр, Руслъан, ахэм къа­кIэхъухьэгъэ кIэлэцIыкIуи 6-мэ сабыи 5 къатекIыжьыгъ. Щы­Iэныгъэм щагъотыгъэ анахь баиныгъэу ахэр алъытэх.
Вячеслав илъэс 78-рэ ­ыныбжь, Нуриет илъэсищкIэ нахьыкI. Аныбжь емылъытэгъэу, ахэр нэ­Iуасэ зэрэзэфэхъугъэхэр непэ фэдэу къашIэжьы.
— Адыгэ кIэлэегъэджэ училищым тыщеджэзэ тызэрэшIэнэу хъугъэ. Сэ я 4-рэ курсым си­хьагъэу, Нуриет ащ къычIэ­хьагъ. Чъэпыогъу мазэу щытыгъ, къэ­лэ паркым синыбджэгъу си­гъу­сэу тыдэхьагъэу тичылэ пшъа­шъэм мыр игъусэу къэслъэгъугъэх. «Фир» сIуи сызэджэм, тIури къызэплъэкIыгъэх, ынэгукIэ зысэлъэгъум, «джар сэсый» зэсIожьыгъ, сыгу рихьыгъ. Ащ лъыпытэу тызэдэгущыIэу едгъэжьагъ. Сэ училищыр къэсыухи, Нэшъукъое еджапIэм IофшIэныр щезгъэжьагъ. Ну­риет я 2-рэ курсым ихьагъэу, 1966-рэ илъэсым шэкIогъу мазэм къэсщагъ, — къыIуагъ Вяче­слав.
— Илъэс 18 нахь сыныбжьыгъэп унагъо сызехьэм, — къы­пидзагъ Нуриет. — Седжэзэ сабыищри къэхъугъэх, къин дэ­­дагъ. Ау сыкъызэрихьылIэгъэ гуащэм сызэриубытылIагъ, тызэгурыIуагъ, амал зэриIэкIэ къыздеIагъ. Ащ бэ дэгъоу унэгъошIэнымкIэ къыкIэрысхыгъэр: хьалыгъугъэжъэнри, чэмым ищыкIи, къоеихынри, шэн гъэтIылъыгъэ адызепхьаныри, нэмыкIхэри.
КIыкIхэм яунагъо къоджэ­дэсхэм дэгъоу ашIэ. Сыда пIомэ тигущыIэгъуитIуи илъэс 30 фэдизрэ еджапIэм кIэлэегъаджэу Iутыгъэх. А илъэсхэм къакIоцI рагъэджагъэр макIэп. Вячеслав ублэпIэ классхэмкIэ ригъажьи, нэужым урысыбзэмрэ литературэмрэкIэ, адыгэ хабзэмкIэ ригъэджагъэх, егъэджэн-пIуныгъэ IофымкIэ еджапIэм ипащэ игуадзэу Iоф ышIагъ. Ар кIэлэ­егъэджэ IофшIэным иветеран, народнэ просвещением иот­личник, щытхъу тхылъ зэфэшъхьафэу къылэжьыгъэр бэ. СыдигъокIи общественнэ IофшIэнхэу районми, чылэми ащызэхащэхэрэм ар чанэу ахэлажьэ, бэрэ якIэщакIоу мэхъу. Адыгэ­хэм ятарихъ, яшэн-зэхэтыкIэхэр дэгъоу зышIэрэ цIыф. Ащ ишыхьат адыгэ хабзэхэр зыщызэхэугъоегъэ методическэ IэпыIэгъу къызэрэдигъэкIыгъэр. Вячеслав къылэжьыгъэ зыгъэ­псэфыгъом тIысыжьыгъэ ымыIоу, икъоджэ гупсэ изэтегъэпсыхьан иIахьышIу хелъхьэ, фэныкъуагъэу, Iофыгъоу иIэхэр район администрацием лъегъэIэсы. Джащ фэдэу тхылъэу «Къуаджэм итарихъ» игъэхьазырын ыуж ­ ит, цIыф цIэрыIоу дэсыгъэхэм якъэбарэу къыхаутыгъагъэхэр къеугъоижьых, зэригъэуIугъэри макIэп. Мы илъэсым ыкIэм нэс хэутыным фигъэхьазырынэу мэгугъэ.
Нуриет ублэпIэ классхэм якIэлэегъаджэу къыхьыгъ. Ари кIэлэегъэджэ IофшIэным иве­теран, «Донор гъэшIуагъ» зыфиIорэ щытхъуцIэр иI. Апэрэ мафэхэм къащегъэжьагъэу иуна­гъо ылъачIэ ыгъэпытэным емызэщэу дэлэжьагъ.

— Илъэс 58-м чIыпIэ къи­нэуи, такъикъ гушIуагъоуи тапэ къикIыгъэр бэ, — къытфеIуатэ Нуриет. — Ау сыдигъуи тызэдэIужьыщтыгъ. ШъхьэкIэфэныгъэ зэфытиIэу тызэдэпсэугъ. Зым гупшысэу иIэр зэхэтхыныр, ар къызэрэддэхъущтым титIуи тызэгъусэу тыфэкIоныр тишэныгъ. Амалэу тиIэмкIэ тызэдеIэжьыщтыгъ, тиунагъо ихахъо нахьыбэ зэрэхъущтым тыпы­лъыгъ.
— Унагъо пшIэным бэ мэхьанэу иIэр. Нуриет къыIуагъэ­хэм анэмыкIэу апэу къыхэзгъэ­щымэ сшIоигъор — уадыг. Убзи, уихабзи, шэн-зэхэтыкIэхэри уикIалэхэм ябгъэшIэнхэу щыт. Сыда пIомэ ащ унагъор зэ­репхы, егъэпытэ. Ны-тыхэм ящысэ дэгъухэмкIэ къыткIэхъу­хьэхэрэр тпIунхэ фае. СшIэрэр зэкIэ къызготхэу сибынхэм яз­гъэшIагъ. Тэри тянэ бэ къыпытхыгъэр, джары «Жъы уимы­Iэу, кIэ уиIэщтэп» зыкIаIуагъэр. НэмыкI лъэныкъокIэ унэгъошIэным укъекIуалIэмэ, зэшъхьэгъу­сэхэм азыфагу илъ зэфыщытыкIэм гъэбылъыгъэ, чIэукъощагъэ хэлъынэу щытэп. Мылъкоу унагъом къихьэрэр зэхэлъынэу щыт. Шъузым иер иджыбэ илъэу, лIым иери шъхьафэу зыхъурэм, тэрэзэп. Зыгорэ пщэ­фынэу щытмэ, узэупчIыжьы, узэхэгущыIэжьы. Хъулъфыгъэр унагъом ышъхь сыдигъуи, арышъ, аужырэ гущыIэр ащ иенэу щыт, бзылъфыгъэр нахь зэкIэкIонэу, ыгъэгъунэу къытефэ. Ау ащ къикIырэп бзылъфыгъэм лъытэныгъэ фэмышIыныр, ыIорэм демыгъэштэныр. ЗэгурыIоныгъэр, зэдэIужьны­-
гъэр ыпэ идгъэшъызэ тыкъырэкIо.
КIыкI зэшъхьэгъусэхэм яунагъо зэрыгъуазэрэр IофшIэныр ыкIи къэбзэныгъэр ары. ЕджапIэм къызыIокIыжьхэм ячIыгу Iахьэу гектари 7-м ехъурэр къаIахыжьи, илъэс пчъагъэм алэжьыгъ. Тутын, коц, тыгъэ­гъазэ щашIагъэх, дэжъые чъыг лъэпкъхэр щагъэтIысхьагъэх. Джы а IофшIэныр якIэлэ гуры-
тэу Юрэ лъигъэкIотагъ. Зэшъхьэ­гъусэхэм аныбжь зэрэхэкIотагъэм, бэщхэр зэраIыгъхэм ямылъытыгъэу, ящагуи, яуни къэбзэ-лъабзэх. Ары пакIошъ, яхатэ зы уц тебгъотэщтэп, зэрафэлъэкIэу ар джыри алэжьы. ХэтэрыкIхэр — зы бгъум, адрэ Iахьым — чъыгхэр атетых, хэушъхьафыкIыгъэ чIыпIэм Iэзэгъу уцхэр къыщагъэкIых. А уцхэр Вячеслав къеугъоижьых, егъэгъухэшъ, апч банкэхэм аре­тэкъожьых.
— Илъэсхэу къызэтынэкIыгъэхэм сафызэплъэкIыжьмэ, насыпышIоу зысэлъытэжьы. Хэтрэ бзылъфыгъи ыгукIэ зызфищэирэр иунагъо рэхьатныгъэ илъыныр, илъфыгъэхэм шъхьэ­кIэфэныгъэ къафашIэу ыпIунхэр ары. ТикIалэхэр къытхэмысхэми, тифэныкъуагъэ къалъэгъу, тищыкIагъэр зэкIэ тагъэгъоты, зэрафэлъэкIэу анаIэ къыттет. Ащ нахьыбэ сыда тэ тищыкIагъэр? — еIо Нуриет.
ЯкIалэхэу Олегрэ Юрэрэ яуна­гъохэр ягъусэхэу Краснодар щэпсэух. Нахьыжъым къэ­рэгъулэу Iоф ешIэ, Юрэ унэе бизнес иI. АнахьыкIэу Руслъан къагос, ООО-у «Дорстрой» зыфиIорэм щэлажьэ.
Унагъо пэпчъ хэбзэ шэпхъэ гъэнэфагъэхэр иIэх. Ащ фэдэу КIыкIхэри зэрыгъуазэхэрэр Вячеслав къыIуагъ:
— Анахь мэфэкI шъхьаIэу слъытэхэрэр — тыкъызыхъугъэ мафэхэр, жъоныгъуакIэм и 9-р ыкIи ИлъэсыкIэр. Джа мэфэкIхэм зэкIэ тикIалэхэм яунагъохэр акIыгъухэу къэзэрэу­гъоинхэр хабзэу тиI.
ЛIэшIэгъуныкъом ехъугъэу щыIэныгъэ гъогум зэдытетхэм узяплъыкIэ, шIулъэгъуныгъэу азыфагу илъыр джыри къахэщы, зэрэпсэугъэхэм рыразэхэу насыпышIохэу залъытэжьы.
Iэшъынэ Сусан.