Адыгэмэ ятарихъ хьалэмэтыбэу зэхэлъ, джыри тымышIэу ащ къыхэнагъэр макIэп. СурэтышI, шIэныгъэлэжь, тхэкIо, музыкант цIэрыIоу, Возрождением илъэхъан искусствэр лъэшэу лъызыгъэкIотэгъэ Леонардо да Винчи янэ адыгэ бзылъфыгъэу зэрэщытыгъэм, гъэрэу ар Италием зэращэгъагъэм икъэбар зэрэдунаеу къызэлъибыбыхьагъ.

Неаполитанскэ университетым ипрофессорэу Карло Вечче илъэсипшI пчъа­гъэхэм Леонардо да Винчирэ оркъэу Джыраджэ Якъуб ыпхъурэ Iахьылныгъэ­кIэ зэрэзэфыщытхэм изэгъэшIэн епхыгъэ научнэ ушэтынхэм апылъыгъ.
МэщбэшIэ Исхьакъ ироманыкIэу «Голу­боглазая» («Ошъуанэ») зыфиIорэр къыдэ­кIыгъ урысыбзэкIэ. Журналэу «Зэкъошны­гъэм» адыгабзэкIэ ар къыхиутыгъ, охътэ благъэхэм тхылъыр къыдэ­кIыщт. Леонардо да Винчи янэу Катаринэ Адыгэ – Щэрджэ­сым къызэрэщыхъугъэр, егъэзыгъэ тхьамыкIагъокIэ ичIыпIэ гупсэ зэрэ­ра­щыгъэр, зэраща­гъэр, гъэрыпIэкIэ Италием зэрифагъэр романым къыщеIуатэ.
Апэрэ нэкIубгъохэм къащегъэжьагъэу романым узыIэпещэ. Нахь псынкIэу ащ уеджэ, хъугъэ-шIагъэхэм нахь куоу уаха­хьэ, лъэпкъым иблэкIыгъэ нэ закъокIэ ухаплъэ, а лъэхъаным ижьыкъащэ, сурэтышI цIэрыIор дунаим къытезыгъэ­хъогъэ адыгэпхъоу Катаринэ ыгу ихъыкIыгъэр зыгорэущтэу зэхапшIэ пшIо­игъоу охъу.
Бзылъфыгъэ унэIутым иапэрэ лъфыгъэ я ХV-рэ лIэшIэгъум Возрождением итамыгъэу зэрэхъугъэр огъэшIагъо.
Романыр еджэгъошIоу щыт. Авторым IэпэIэсэныгъэшхо хэлъэу тхылъеджэр игеройхэм нэIуасэ афешIы, адыгэхэр чыристан диным зикIыщтыгъэхэ, ислъам диным зихьэщтыгъэхэ лъэхъаным лъэпкъым пэкIэкIыгъэм, ащ щыIакIэу иIа­гъэм куоу ахещэ.
ЩыIэныгъэм изэутэкIхэр зэхэзышIэгъэ, ау ахэм зыкъязымыгъэуфэгъэ адыгэпхъоу Катаринэ тхакIом тапашъхьэ къызэрэригъэуцорэр зэмкIэ цIыф пытэу, ицыхьэ зытелъыжьэу, етIанэ цIыф махэу ары.
«СурэтышI цIэрыIоу Леонардо да Винчи янэ ищыIэныгъэ къырыкIуагъэр зэкIэ сироман щысыушэтыгъэу слъытэрэп. Бзылъфыгъэм илъэпкъэгъоу сызэрэщытым епхыгъэу сэ сызыфэягъэр Адыгэ – Щэрджэсым, Италием ащ тхьамыкIагъоу къыщехъулIагъэхэр зэрэсфэлъэкIэу тхылъеджэхэм къафэсIотэныр ары», — етхы авторым.
«Леонардо да Винчи шъхьэкIэфэныгъэ­шхо Францием щыфэсшIызэ, икъэ сызэрэшъхьащытыгъэр сыгу къэкIыжьы. Ар зыхъугъагъэм илъэсипшI тешIэжьыгъ. Тэ щысшIэныя, хэт сигъэшIэныя дунаим ицIыф лъэпкъ пстэуми я Тхьэ зынатIэ къытеIэбэгъэ Леонардо да Винчи зэрэ- адыгэ пхъорэлъфыр?! Джыри зэ тилъэп­къэгъу икъэ сышъхьарыхьэжьыни, духьэ къыфэсхьынэу сыгу къысеIо. Уиилъэс тIокIиплIырэ пшIыкIутфырэм укъекIуалIэу сыдигъу?.. ЗыгорэкIэ ар скIуачIэ къымыхьымэ, зыфэукIочIыщтым игъогу, адыгэпхъу Катаринэ игъогу тхьамыкIагъо фэмыдэнэу, нахь насыпышIонэу сыфэлъэIон». МэщбэшIэ Исхьакъ ироман джары зэриухырэр.
Тхылъым бэмэ: шъыпкъагъэ, гушхоныгъэ зэрэпхэлъын, къыппэблэгъэ цIыфым угу ихыгъэу узэрэфыщытын, цIыфыгъэ шэпхъэ лъагэхэм узэрарыгъозэн, неущырэ мафэм шIукIэ узэрэщыгугъын фаем уарегъэгупшысэ.
Бэгъушъэ Мариет.