Адыгэ Республикэм и Къэралыгъо Совет — Хасэм ия 37-рэ зэхэ­сыгъо ащ и Тхьаматэу Владимир Нарожнэм зэрищагъ. Хабзэм ифедеральнэ, иреспубликэ къулыкъухэм, чIыпIэ зыгъэIорышIэжьы-
нымкIэ къулыкъухэм, къэбар жъугъэмкIэ республикэ амалхэм ялIыкIохэр сессием хэлэжьагъэх.

2023-рэ илъэсымкIэ респуб­ликэ бюджетыр, Адыгэ Респуб­ликэм шIокI зимыIэ медицинэ страхованиемкIэ и ЧIыпIэ фонд ибюджет зэрагъэцэкIагъэм депутатхэр тегущыIагъэх. Муниципальнэ къулыкъум, шIушIэным­кIэ Iофыгъо заулэмэ зэшIохыкIэу афэхъущтыр гъэунэфыгъэным, ыпкIэ зыхэмылъ юридиче­скэ IэпыIэгъу къаратынымкIэ цIыфхэм фитыныгъэу яIэр мыу­къогъэным ыкIи нэмыкIхэм япхыгъэ республикэ законхэм гъэтэрэзыжьынхэу афашIыгъэ­хэм къадырагъэштагъ. Урысые Федерацием бюджетхэмкIэ ыкIи хэбзэIахьхэмкIэ ихэбзэгъэуцугъэхэм зэхъокIыныгъэхэр афэшIыгъэнхэмкIэ УФ-м и Правительствэ игъо ылъэгъухэрэм нахь игъэкIотыгъэу зэхэсыгъом щатегущыIагъэх.
2023-рэ илъэсымкIэ респуб­ликэ бюджетыр гъэцэкIагъэ хъугъэ. Сомэ миллиард 48,1-рэ хахъоу ащ иIагъ. Ащ хэхьэ сомэ миллиард 18,1-рэ хъурэ хэбзэ­Iахь ыкIи мыхэбзэIахь хахъохэр, сомэ миллиард 30-у зэкIамыгъэкIожьыщтыр. Республикэ бюджетым хъарджэу ышIыгъэр сомэ миллиард 52,2-рэ, сомэ миллиарди 4,2-м ар фыщыкIагъ.
2023-рэ илъэсым шIокI зимыIэ медицинэ страхованиемкIэ ЧIыпIэ фондым ибюджет сомэ миллиарди 7,55-рэ хъурэ хахъо иIагъ. Ащ хэхьэ сомэ миллиард 0,03-рэ хъурэ хэбзэIахь ыкIи мыхэбзэIахь хахъохэр, сомэ миллиарди 752-у зэкIамыгъэкIо­жьыщтыр. ПстэумкIи сомэ мил­лиарди 7,6-рэ фондым хъарджэу ышIыгъэр. 2024-рэ илъэсым щылэ мазэм и 1-м ехъулIэу мылъкоу фондым къинэжьыгъа­гъэм ыпкъ къикIыкIэ сомэ мил­лион 54,5-м ар фыщыкIагъ.
Гъэсэныгъэм ылъэныкъокIэ Адыгэ Республикэм икъэралыгъо хэбзэ къулыкъухэм япол­номочиехэм ахэгъэхъогъэным те­гъэпсыхьэгъэ законопроектым депутатхэм къыдырагъэштагъ. Федеральнэ гупчэм къыритыгъэ полномочиехэр гъэцэкIэгъэнхэм фэшI тазырыр зыфэдизыщтым игъэнэфэнкIэ, ар зэратыщт шIы­кIэмкIэ ыкIи Адыгеим иреспуб­ликэ бюджет ар зэрэрагъэхьащтымкIэ законым полномочие тедзэхэр АР-м иминистрэхэм я Кабинет къыретых: апшъэрэ гъэсэныгъэ языгъэгъотырэ учреждениехэм бюджет мылъкукIэ ащеджагъэхэм IофшIэпIэ чIыпIэ къафэгъотыгъэнымкIэ заказчикым Iуагъэу ышIыгъэр зиукъо­кIэ, пIалъэу агъэнэфагъэр къэмысызэ бюджет мылъкукIэ ще­джагъэм иIофшIэн зызэпи­гъэукIэ, заказчикым е бюджет мылъкукIэ щеджагъэм зэзэгъы­ныгъэу зэдашIыгъэр зызэща­гъакъокIэ.
«Джащ фэдэ лъэхъанхэм ад­министративнэ пщыныжь зэрарагъэхьыщтыр бюджет чIыпIэ-
хэм ащеджэнхэмкIэ зэзэгъы­ныгъэ зэдэзышIыгъэ лъэныкъо­хэм пшъэдэкIыжьэу ахьырэр гъэлъэ­шыгъэным фэIорышIэщт», — къыIуагъ парламент ко­митетым итхьаматэу Шэуджэн Тембот.
ЫпкIэ зыхэмылъ юридическэ IэпыIэгъур цIыфхэм нахьышIоу ягъэгъотыгъэным тегъэпсыхьэгъэ республикэ закони аштагъ. Ащ диштэу мыщ фэдэ IэпыIэгъу зэратыщтхэм къахэхъощт. СССР-м и УIэшыгъэ КIуачIэхэм ыкIи нэмыкI дзэхэм ядзэкъулыкъушIэхэу зипшъэрылъхэр зыгъэцакIэхэзэ радиациер къызэгоуагъэхэми ащ фэдэ фитыныгъэ яIэ хъущт. Парламент комитетым ипащэу Александр Лобода зэрэхигъэунэфыкIы­гъэмкIэ, ащ фэдэ зэхъокIыныгъэхэм яшIуагъэкIэ ыпкIэ зы­хэмылъ юридическэ IэпыIэгъу къаратынымкIэ фитыныгъэу яIэр нахь икъоу гъэцэкIагъэ хъущт. Законым тетэу республикэм иминистрэхэм я Кабинет иполномочиехэми зэхъокIыныгъэ-
хэр афэхъугъэх. Ахэм адиштэу ыпкIэ зыхэмылъ юридическэ IэпыIэгъумкIэ къэралыгъо ыкIи мыкъэралыгъо системэхэм ахэ­лажьэхэрэр зэрэзэдэлэжьэщтхэ шIыкIэр ащ ыгъэнэфэщт. За­коным джыри лъэныкъуакIэу къахилъхьагъэр цIыфым ифи­тыныгъэхэмкIэ Уполномоченнэу Адыгэ Республикэм щыIэр ахэм зэрахагъэхьагъэр ары.
IэкIыб къэрал агентхэм ястатус гъэтэрэзыгъэным епхыгъэ Iофыгъохэр джырэ уахътэм диштэу зэшIуахых. ГущыIэм
пае, республикэм ипащэ игъо ылъэгъугъ Адыгеим и ЛIышъхьэ IэнатIэ зыIыгъыгъэм ыкIи ащ иунагъо исхэм ясоциальнэ гарантиехэм къакIегъэчыгъэнэу IэкIыб къэрал агентым истатус иIэ зэрэхъугъэм епхыгъэу шъо­лъырым и ЛIышъхьэ иполномочиехэр зигъэтIылъыжьхэкIэ. Джащ фэдэу Федеральнэ хэ­бзэгъэуцугъэу «Урысые Федерацием ишъолъырхэм хэбзэ къулыкъухэр зэращызэхащэхэ­рэм ехьылIагъ» зыфиIорэм ди­штэу республикэ законэу ­«Адыгэ Республикэм и Къэралыгъо Со­­вет — Хасэм идепутат истатус ехьылIагъ» зыфиIорэм гъэтэрэзыжьынхэр фэшIыгъэнхэм къыдырагъэштагъ. Адыгэ Респуб­ликэм и Къэралыгъо Совет —Хасэм идепутат IэкIыб къэрал агентым истатус иIэ зыхъукIэ ипIалъэм къыпэу ащ иполномочиехэр ыгъэтIылъыжьынхэмкIэ лъапсэу щыIэхэм къахэхъуагъэх. Хэдзынхэм яхьылIэгъэ респуб­ликэ хэбзэгъэуцугъэ заулэмэ зэхъокIыныгъэхэр афашIыгъэх. Ахэм атетэу IэкIыб къэрал агентхэр, экстремистскэ IофшIэным хэщэгъэ цIыфхэм афэгъэ­хьыгъэ къэбархэм яреестрэ зыкI хагъэхьагъэхэр хэдзын Iофтхьабзэхэм ахэлэжьэн фитхэп. Мы IофыгъомкIэ къэгущыIагъэр АР-м и Къэралыгъо Совет — Хасэм и Тхьаматэ игуадзэу, аграр политикэмкIэ, мылъкумрэ чIыгумрэ япхыгъэ зэфыщытыкIэхэмкIэ комитетым итхьаматэу Цэй Эдуард.
Президентым Къэралыгъо Думэм фигъэхьыгъэ тхыгъэм зэрэщыгъэнэфагъэм диштэу бюджет чIыфэхэмкIэ Урысые Федерацием ишъолъырхэм ячIы­фэ ищэнитIу атетхыкIыжьыгъэным, лъэпкъ проектхэм ягъэцэ­кIэнкIэ федеральнэ бюджетым итрансфертхэу къыфыхагъэкIы­хэрэр Урысые Федерацием ишъолъыр кIиугъоенхэм атегъэ­псыхьэгъэ федеральнэ законхэм япроектхэми депутатхэм къады­рагъэштагъ. Федеральнэ законэу «Iоф зышIэрэ ны-тыхэу кIэлэцIы­кIуитIу ащ ехъу зиIэхэм илъэс къэс ахъщэ IэпыIэгъу ятыгъэным ехьылIагъ» зыфиIорэм осэ дэгъу къыратыгъ. ХэбзэIахьхэмкIэ зэ­хъокIыныгъэшхохэу фе­деральнэ хэбзэгъэуцум игъо къа­филъэгъухэрэм зэкIэми къа­дырагъэштагъ.