АР-м и ЛIышъхьэу КъумпIыл Мурат мэкъумэщ предприятиехэу къэкIыхэрэм адэлажьэ­хэрэм япащэхэм зэIукIэ адыриIагъ. Ащ хэлэжьагъэх АР-м и Къэралыгъо Совет – Хасэм и Тхьаматэу Владимир Нарожнэр, АР-м иминистрэхэм я Кабинет и Тхьаматэ игуадзэу ЛIыхэсэ Махьмуд, АР-м мэ­къу-мэщымкIэ иминистрэу Къуанэ Анзаур.

Джащ фэдэу ащ къекIолIагъэх АР-м иминистрэхэм я Кабинет хэтхэр, ведомствэ организациехэм, муниципалитетхэм, пэрыт мэкъумэщ предприятиехэм яIэшъхьэтетхэр, мэкъумэщышIэ-фермер хъызмэтшIапIэхэм япащэхэр, унэе предпринимательхэр.
Мэкъумэщым ихэхъоныгъэкIэ пшъэ­рылъхэм атегущыIагъэх, УФ-м и Президентэу Владимир Путиным АПК-м къытырэр нахьыбэ шIыгъэнымкIэ унашъоу къафишIыгъэхэр гъэцэкIагъэ зэрэ­хъухэрэм анэсыгъэх. Адыгеим и ЛIышъхьэ къэзэрэугъоигъэхэм закъыфигъазэзэ къыхигъэщыгъ мэкъумэщ хъызмэтшIэпIэ инхэм тапэкIи хэхъоныгъэ ягъэшIыгъэным мэхьанэшхо зэриIэр. Ахэм акIуачIэкIэ республикэм илэжьэкIупIэхэм япроцент 35-р алэжьы, былымхъунымкIэ проектыкIэхэм япхырыщын гъэцэкIагъэ зэрэхъурэми ар епхыгъэу щыт.
«Шъо гъэхъагъэу шъушIыхэрэм яфэмэ-бжьымэ зэрэотраслэу тырехьэ. ТэркIэ мэхьанэ зиIэр хъызмэтшIапIэхэм зыпкъитыныгъэ ахэлъэу Iоф ашIэныр, къа­хьыжьырэр нахьыбэ ашIыныр ары», — къэзэрэугъоигъэхэм закъыфигъазэзэ къыIуагъ КъумпIыл Мурат.
АР-м и ЛIышъхьэ къызэрэхигъэщыгъэм­кIэ, илъэсэу икIыгъэм Адыгеим ичIыгулэжьхэм зернэ ыкIи дагъэ зыхашIыкIырэ культурэ тонн мин 700-м ехъу къахьыжьыгъ. ЧIыопсым изытет уигъэ­рэзэнэу зэрэщымытыгъэм къыхэкIэу, 2022-рэ илъэсым елъытыгъэмэ, ар нахь макI. БылымхъунымкIэ къахьыжьырэр нахьыбэ зэрэхъугъэм ишIуагъэкIэ зэрэ­псаоу мэкъумэщым иIофхэм язытет нахьышIу ашIын алъэкIыгъ. 2023-рэ илъэсымкIэ мэкъумэщ хъызмэтшIапIэхэм къахьыжьырэм ииндекс проценти 100,4-м нэсыгъ.
Хэгъэгум и Президент Федеральнэ ЗэIукIэм фигъэхьыгъэ Тхылъым къыщигъэуцугъэ пшъэрылъхэм адиштэу 2030-рэ илъэсым ехъулIэу агропромышленнэ комплексым къыщахьыжьырэр нахьыбэ ашIын фае, 2021-рэ илъэсым елъытыгъэмэ, процент 25-кIэ нахьыбэ ар хъун фае. Мэкъумэщым къыщахьыжьырэр нахьыбэ шIыгъэнымкIэ амалэу щыIэхэм зыкIэ ащыщ мэкъумэщ мэхьанэ зиIэ чIыгухэр нахь шIогъэ ин хэлъэу гъэфедэгъэнхэм ипрограммэ гъэцэкIэгъэныр ыкIи чIыгухэм ягъэшъокIын-ягъэгъушъын ылъэныкъокIэ пшъэрылъэу щытхэр нахь икъоу зэшIохыгъэнхэр.
АР-м мэкъу-мэщымкIэ иминистрэ къызэриIуагъэмкIэ, 2019 – 2023-рэ илъэсхэм АдыгеимкIэ агъэшъокIырэ чIыгухэр гектар 1860,3-рэ фэдиз хъу­гъэх. 2024-рэ илъэсым ащ фэдэ Iофтхьабзэхэр чIыгу гектар 267,64-мэ ащызэшIуахыщтых. 2025-рэ илъэсым гектар 600, ащ къыхеубытэ пшъэдэкIыжьэу ыхьырэмкIэ гъунэпкъэ гъэнэфагъэ зиIэ обществэу «Краснодарагроальянс» зыфиIорэр – гектар 550-рэ, обществэу «Заряр» – гектар 50.
ЗэIукIэм илъэхъан чIыгулэжьхэм рес­публикэм ипащэ программэхэм ягъэцэкIэнкIэ ишIуагъэ къызэраригъэкIырэм, къэралыгъо IэпыIэгъоу къаратырэм апае зэрэфэразэхэр къаIуагъ. А лъэныкъомкIэ шIуагъэу къэнэфагъэхэр хагъэунэфыкIыгъэх, ахэм къахэкIэу чылэпхъа­кIэхэр зэрагъэкIурэ чIыгухэр нахьыбэ ашIыгъэх, агробизнесым ихэхъоныгъэкIи амалыкIэхэр щыIэ хъугъэх.
Республикэм и ЛIышъхьэ къызэриIуа­гъэмкIэ, чIыгоу щыIэр зэкI пIоми хъунэу Адыгеим щагъэфедэ, арышъ, тапэкIи а отраслэм хэхъоныгъэ ышIыным пае шIыкIэ-амалыкIэхэри икъоу аIэ къырагъэхьанхэ фае. Культурэу къахьыжьы­хэрэр нахьыбэ шIыгъэнхэм пае АПК-м пэрыт екIолIакIэхэр щыгъэфедэгъэнхэ фае. ПшъэдэкIыжьэу ыхьырэмкIэ гъунэп­къэ гъэнэфагъэ зиIэ обществэу «Русид» зыфиIорэм зэдэлэжьэныгъэ дыряIэныр мэкъумэщ продукциер къэзыхьыжьыхэрэм игъо къафилъэгъугъ. Тыгъэгъазэмрэ натрыфымрэ ягибридхэр къыхэхыгъэнхэмкIэ ахэм инвестиционнэ проектыр зэдагъэцэкIэщт.
Мэкъумэщ мэхьанэ зиIэ чIыгу Iахьы­шхохэр зиIэхэм былымхъуным ишIуагъэ­кIэ агробизнесым зегъэушъомбгъугъэным шIуагъэу къытыхэрэм афэгъэхьыгъэу къаIотагъ. АщкIэ ишIуагъэ къэкIо Iус Iэ­пэчIэгъэнэшхо зэряIэм. Былымхъуным ихэхъоныгъэ кIэзыгъэгушIухэрэми зыкIэ ащыщых къэралыгъо IэпыIэгъум къыдилъытэрэ Iофтхьабзэхэр.
Специалистхэм зэралъытэрэмкIэ, агропромышленнэ комплексым зэдегъэ­штэныгъэ хэлъэу хэхъоныгъэ ышIыным пае былымэхъо хъызмэтшIапIэхэм былым пIашъэхэу щэ къэзытыхэрэм яхъун нахь зырагъэушъомбгъун фае. Ащ фэдэ хъыз­мэтшIапIэхэм хэхъоныгъэ ашIынымкIэ къэралыгъоми IэпыIэгъу гъэнэфагъэ къыделъытэ. ГущыIэм пае, 2024-рэ илъэ­сым унэгъо фермэхэм IэпыIэгъоу аратырэм сомэ миллион 85,4-рэ пэIуагъэ­хьанэу рахъухьагъ. Хъыз­мэтшIэпIэ цIыкIухэм фэгъэкIотэныгъэ зыхэлъ чIыфэ аратызэ ашIыщт (ахэм атыщтым техъощтыр проценти 6,8-рэ, нэмыкIхэм — проценти 10). Чэмым къытырэ щэ килограммым пае субсидиер — сомэ 1,39-рэ, пчэныщэм пае – сомэ 1,11-рэ. 2024-рэ илъэсым а лъэныкъом пстэумкIи сомэ миллион 19,9-рэ пэIуагъэхьанэу щыт. Мы илъэсым республикэм и АПК къэралыгъо IэпыIэгъоу къыIэкIэхьащтыр сомэ миллон 620-рэ.
ХэушъхьафыкIыгъэу зытегущыIагъэхэм ащыщ къоджэдэсхэм ящыIакIэ нахьышIу шIыгъэныр. Къэралыгъо программэу «Къуаджэхэм зэдиштэу хэхъоныгъэ ягъэшIыгъэныр» зыфиIорэр а гухэлъыр ары зыфэIорышIэрэр. Республикэм гъэ­хъагъэ хэлъэу ар гъэцэкIагъэ щэхъу, къоджэдэсхэм ящыIакIи нахь зыкъеIэты. Мыщ дэжьым къэIогъэн фае агробизнесым нахь хэхъоныгъэ егъэшIыгъэным, IофшIэпIэ чIыпIакIэхэр зэхэщэгъэнхэм джыри нахь лъэшэу анаIэ атырагъэтын зэрэфаер. МыщкIэ къэралыгъом Iоф­тхьэбзэ гъэнэфагъэхэр рихъухьагъэх. ГущыIэм пае, ыпшъэкIэ зигугъу къэтшIыгъэ программэм къыделъытэх къо­джэдэсхэм зэзэгъыныгъэу адашIырэм тетэу зычIэсыщтхэ унэхэр ашIынхэмкIэ ыкIи къызIэкIагъэхьанхэмкIэ Iофтхьабзэхэу зэрахьащтхэр. Экономикэм имызакъоу, социальнэ лъэныкъомкIи кадрэ пстэуми апае унэхэр ашIынхэ ыкIи аIэкIагъэхьанхэ алъэкIыщт. Ащ фэдэ Iофтхьабзэхэм язэшIохынкIэ къэралыгъо IэпыIэгъум къыдилъытэрэ шIыкIэхэм шIуагъэу къатырэм фэгъэхьыгъэу чIыгулэжьхэм язэIукIэ игъэкIотыгъэу къащаIотагъ.
АР-м и ЛIышъхьэ пшъэрылъ къафи­шIыгъ Iофыгъоу зыхэплъагъэхэм адэлэжьэнхэу, амалыкIэхэм ягъэфедэн кIэ­ухэу фэхъухэрэм ащагъэгъозэнхэу.
ЦIыфхэм IофшIэн ягъэгъотыгъэнымкIэ, кадрэхэр гъэхьазырыгъэнхэмкIэ яшIуагъэ зэрарагъэкIыщт Iофтхьабзэхэми ащагъэгъозагъэх. Ахъщэу а Iофыгъохэм апэIухьащтым изы Iахь къэралыгъом къызэраIэкIигъэхьажьыщтым иамали къыдалъытагъ. КъумпIыл Мурат къызэ­рэхигъэщыгъэмкIэ, IофшIэн зымыгъотыхэрэм япчъагъэ хэпшIыкIэу къыщыкIагъэ нахь мышIэми, апшъэрэ ыкIи гурыт сэнэхьат гъэсэныгъэ зиIэхэр джыри мымакIэу ящыкIагъэх. Арышъ, кадрэхэм ягъэхьазырын иIофыгъо апшъэ­рэ мэхьанэ зиIэ Iофыгъохэм ащыщ.
АР-м и ЛIышъхьэ IофшIэнымкIэ амал тэрэзхэр ягъэгъотыгъэнхэм, лэжьапкIэр къэIэтыгъэным, отраслэм щылэжьэрэ пстэуми социальнэ пакет ятыгъэным япхыгъэ пшъэрылъхэр къыгъэуцугъэх.
«Зигугъу къэсшIыгъэ Iофхэм шъуахэлажь, муниципалитетхэм игъэкIотыгъэу гурыгъэIон IофшIэныр ащыжъугъэцакI. Къэралыгъо IэпыIэгъум иамалхэр, проектыкIэхэр ыкIи программэхэр зэрэбгъэфедэщтхэ шIыкIэр къафызэхэшъуф. ЗэкIэми къагурыIон фае пэрыт шIыкIэ-амалхэр зэкIэ хэшIыкI фыряIэу агъэфедэхэмэ, технологие инхэр къыдалъытэхэмэ яIофшIэнкIи гъэхъагъэхэр ашIынхэ зэралъэкIыщтыр. Ащ фэдэ предприятиехэр арых къуа­джэм ищыIакIэ нахь зыкъы­Iэтыным иамал къэзытыхэрэр. Хэхъоныгъэм кIэгуIы­хэрэм зэкIэми тишIуагъэ ядгъэ­кIыщт, тадэIэпыIэщт», — къы­хигъэщыгъ КъумпIыл Мурат.
АР-м и ЛIышъхьэ ипресс-къулыкъу